Από το μαζικό συλλαλητήριο της Παρασκευής ενάντια στη λιτότητα, η διάθεση στην Αθηναϊκή πρωτεύουσα έχει διαμορφωθεί ακόμη πιο αποφασιστικά υπέρ της ψήφου για «όχι.» «Καλή ψήφο. Ελπίζω να ψηφίσετε ‘όχι!’» έλεγε μια νεαρή γυναίκα στο κιόσκι ενός μικρού δρόμου σε πελάτες καθώς πήγαιναν να ψηφίσουν την Κυριακή το πρωί.
Ένας από αυτούς απάντησε, «Φυσικά θα ψηφίσω ‘όχι,’ αλλά πρέπει επίσης να σκεφτούμε τις συνέπειες. Τι θα γίνει αν ο Τσίπρας χρησιμοποιήσει τη ψήφο για ‘όχι’ για να κάνει μια συμφωνία λιτότητας με τους πιστωτές;» ρώτησε.
«Τότε ο ελληνικός λαός θα εξεγερθεί,» απάντησε η πωλήτρια στο κιόσκι.
Η αποφασιστική ψήφος για ‘όχι’ ήταν η έκφραση της βαθιάς εχθρότητας μέσα στην ελληνική εργατική τάξη και τον εξαθλιωμένο πληθυσμό προς τα μέτρα λιτότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κοινωνική αντίσταση αποδείχτηκε πολύ πιο δυνατή από την αδιάκοπη εκστρατεία προπαγάνδας όλων των ιδιωτικών φορέων ενημέρωσης και τις θρασείες απειλές αξιωματούχων της ΕΕ ότι μια ψήφος για ‘όχι’ θα οδηγούσε στην καταστροφή.
Αν και πολλλοί ψηφοφόροι έχουν ψευδαισθήσεις για την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και επίσης για την ΕΕ, η ψήφος ήταν εντελώς αντίθετη προς τις συνεχιζόμενες προσπάθειες του ΣΥΡΙΖΑ να συνάψει μια συμφωνία με τους θεσμούς της ΕΕ. Βασικά, το εκλογικό αποτέλεσμα αντιπροσώπευε μια έκρηξη κοινωνικής αντίστασης προς τα μέτρα λιτότητας της ΕΕ.
«Λέω όχι στη λιτότητα, όχι στο φασισμό, όχι στις προτάσεις που έκαναν,» είπε η Ειρήνη σε ένα εκλογικό τμήμα στο Παγκράτι. «Εάν η Ελλάδα ήταν τράπεζα, θα είχε διασωθεί,» πρόσθεσε. Η Ειρήνη εργάστηκε σαν αεροσυνοδός και είναι τώρα σε σύνταξη. Κατά τα τελευταία πέντε χρόνια έχει χάσει το μισό της εισόδημα.
«Έζησα στη χούντα [1967-1974] των συνταγματαρχών,» είπε μια ηλικιωμένη γυναίκα στους ανταποκριτές του WSWS. «Σήμερα η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη από όσο ήταν στη χούντα. Τώρα έχουμε μάθει πραγματικά για το άσχημο πρόσωπο της Ευρώπης. Μέχρι τώρα λέγαμε ναι, ναι και ναι. Τώρα πρέπει να πούμε όχι.»
Ο Σπύρος ήταν ένας άλλος ψηφοφόρος του «όχι.» Εξήγησε ότι ο μηνιαίος μισθός του μειώθηκε από € 1.300 το 2006 σε €950 σήμερα. «Με ψήφο για ‘ναι’ η κρίση θα συνεχιστεί για πολλά χρόνια.» Θεωρούσε ότι μερικές μεταρρυθμίσεις ήταν αναγκαίες, «αλλά όχι πάνω στις πλάτες του λαού, όχι περικοπές στους μισθούς και στις συντάξεις.» Είπε ότι πιστεύει ακόμη σε ένα καλύτερο μέλλον και έλπιζε ότι ο πρωθυπουργός του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας θα έφτανε σε συμφωνία με την ΕΕ χωρίς να επιβάλει και άλλα μέτρα. «Πρέπει να ψηφίσουμε ‘όχι’ για να δείξουμε [στους ηγέτες της ΕΕ] ότι είμαστε άνθρωποι, όχι αριθμοί,» είπε.
Η Ευτυχία είναι άνεργη και στηρίζεται στη σύνταξη του συζύγου της που είναι μόνο €300. Είπε, «Δεν εμπιστεύομαι πραγματικά την κυβέρνηση. Γι’αυτό δεν ψήφισα ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο. Δεν πιστεύω πραγματικά ότι θα τελειώσει η λιτότητα ψηφίζοντας ‘όχι’.»
Πέρα από τους ψηφοφόρους που εξέφρασαν ψευδαισθήσεις ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα διεξάγει πάλη ενάντια στην ΕΕ και το ΔΝΤ, πολλοί εργαζόμενοι εξέφρασαν παρόμοιες ανησυχίες όπως η Ευτυχία. «Δεν εμπιστεύομαι τον Τσίπρα και την κυβέρνηση, απλώς ελπίζω για το καλύτερο,» είπε η Ανδρομάχη,που επίσης ψήφισε «όχι.» Στο τραπέζι του πρωϊνού συζητήσαμε σήμερα το πρωί, γιατί γίνεται πραγματικά αυτό το δημοψήφισμα; Ψηφίσαμε ήδη τον ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο για να τερματίσει τα μέτρα λιτότητας. Γιατί μας ξαναρωτούν τώρα;»
Η Ανδρομάχη εργαζόταν κάποτε σαν δασκάλα μπαλέτου, αλλά τώρα είναι άνεργη. Προηγουμένως είχε ταυτόχρονα τρεις δουλειές.
Ανάμεσα σε όσους απείχαν από την ψηφοφορία, το συναίσθημα ενάντια στην κυβέρνηση ήταν μερικές φορές ακόμη πιο δυνατό. «Η ψήφος για ‘ναι’ σημαίνει νέο μνημόνιο και η ψήφος για ‘όχι’ σημαίνει επίσης νέο μνημόνιο,» είπε ο Νίκος, που σπουδάζει βιολογία και δουλεύει σαν οδηγός ταξί τη νύχτα. Η κρίση διαρκεί εδώ και πέντε χρόνια και δεν θα λυθεί με το δημοψήφισμα. Οι εργαζόμενοι πρέπει να πάρουν τον έλεγχο των μέσων παραγωγής,» πρόσθεσε. «Πιστεύω ότι πρέπει να φύγουμε από το ευρώ.»
Η Ηρώ είχε παρόμοια άποψη : «Είτε ψηφίσω ‘ναι’ είτε ‘όχι,’θα είμαστε και πάλι στην Ευρώπη αφού η κυβέρνηση μας θέλει να είναι στην Ευρώπη. Συνεπώς αυτή η ψήφος είναι μια φάρσα.» Μίλησε με πάθος για τη χειροτέρευση της κατάστασης που έπρεπε να αντιμετωπίσει μετά από χρόνια άγριων περικοπών που έχουν καταστρέψει την ελληνική κοινωνία.
Αν με ρωτήσετε αν έχουμε δημοκρατία στην Ελλάδα, θα σας απαντούσα ότι δεν έχουμε δημοκρατία. Ποτέ δεν μας ρώτησαν αν τα θέλουμε όλα αυτά. Τώρα τα παιδιά μας και τα παιδιά τους θα πρέπει να πληρώσουν για αυτά. Δεν νομίζω ότι είναι δίκαιο και γι’αυτό είμαι θυμωμένη. Παρακαλώ πείτε αυτό σε όλο τον κόσμο. Είμαι ζωντανή αλλά είμαι νεκρή. Δεν έχω μέλλον. Νομίζω ότι ο κόσμος στη Βρετανία, την Ισπανία, τη Γαλλία το καταλαβαίνουν αυτό, αλλά όχι οι πολιτικοί.
Στο ερώτημα τι νομίζει γιας τους εργαζόμενους και τους πλέον φτωχούς που πληρώνουν για τον συνεχιζόμενο πλουτισμό των πιο πλούσιων, απάντησε, «Τα είπατε όλα. Είναι οι φτωχοί που πληρώνουν για τους πλούσιους. Είναι η ίδια κατάσταση όπως τον 18ο και 19ο αιώνα. Υπήρχε ένα τραγούδι των DeadKennedys που λεγόταν ‘KillthePoor.’ [Σκοτώστε τους φτωχούς] Έτσι είναι στην Ελλάδα σήμερα.
Ακόμη και ανάμεσα σε όσους ψήφισαν «ναι,» υπήρχε σημαντική αντίσταση στα μέτρα λιτότητας. Πολλοί είχαν φοβηθεί από την εκστρατεία στα κατεστημένα μέσα ενημέρωσης που οργανώθηκε για να απειλήσει τον κόσμο που σκόπευε να ψηφίσει «όχι.» Μερικοί είπαν ότι ψήφισαν «ναι» σαν διαμαρτυρία ενάντια στην κυβέρνηση.
«Εάν το ‘όχι’ σήμαινε τη μη υποστήριξη της κυβέρνησης, θα ψήφιζα ‘όχι’ για να κάνω τους Ευρωπαίους να καταλάβουν ότι δεν μπορούν να συνεχίσουν με αυτό τον τρόπο. Αλλά θέλω να ψηφίσω ενάντια στην κυβέρνηση,» είπε ο Γιάννης. « Ήδη τους ψηφίσαμε για να τερματίσουν τη λιτότητα. Γιατί μας ξαναρωτούν;»
«Ξέρω τις συνέπειες του ‘ναι,’ που θα είναι πολύ, πολύ κακές, πολύ άσχημες,» είπε η Ρόη, που εργάζεται σε ξενοδοχείο. Αλλά δεν ξέρω τις συνέπειες μιας ψήφου για ‘όχι.’ Το χειρότερο θα ήταν μια επιστροφή στη δραχμή. Ο Τσίπρας το αρνείται, αλλά η υπόλοιπη Ευρώπη αυτό λέει. Έχουν τρομάξει πολλούς ηλικιωμένους. Και εγώ η ίδια είμαι αρκετά σαστισμένη. Πείτε στον [γερμανό υπουργό οικονομικών Βόλφγκαγκ] Σόιμπλε να μην έρθει στην Ελλάδα. Δεν είναι δυνατή πλέον η λιτότητα, δεν υπάρχει πια ζουμί.»
Η Ρόη εξήγησε ότι εργαζόταν σε ένα εργοστάσιο παγωτών, αλλά ο μισθός της μειώθηκε κατά 60 τοις εκατό. Μας προσλάμβαναν και μας απέλυαν όπως τους βόλευε. Τελικά, ήμουν με σύμβαση αορίστου χρόνου.» Στην καινούργια της δουλειά η καταβολή του μισθού δεν είναι καθόλου τακτική. Είπε ότι οι εργαζόμενοι στο ξενοδοχείο όπου εργάζεται δεν είχαν ακόμη πληρωθεί για τον προηγούμενο μήνα. «Δεν αντέχω πια να βλέπω συνταξιούχους να στέκουν στις ουρές έξω από τις τράπεζες,» πρόσθεσε η Ρόη.
6 Ιουλίου 2015