Ovaj članak je objavljen 11. oktobra 2014. uoči opštih izbora sledećeg dana.

U Bosni i Hercegovini (BiH) se održavaju opšti izbori u nedelju. Sveukupno, nekih 7.748 kandidata, 735 izbornih listi, 65 stranaka i 24 koalicije se kandiduju za preko 500 dobro plaćenih pozicija u zemlji od oko 3,5 miliona stanovnika – populacija ekvivalentna gradu Los Anđelesu. Međutim, koje god stranke ili individue preuzmu državni aparat nakon izbora, Međunarodni Monetarni Fond (MMF) i Evropska unija (EU) će nastaviti da diktiraju ekonomsku i socijalnu politiku.

Prošlog mjeseca, MMF je suspendovao sledeću tranšu kreditnog programa BiH od 380 miliona evra (488 miliona SAD dolara) do završetka izbora i dok nova vlada ne sprovede “dogovorene ekonomske mjere”. Ron van Rooden, koji je predvodio desetodnevnu misiju MMF-a, je izjavio: “Imamo niz nerješenih pitanja, obećanja oko stendbaj dogovora, gdje stvari još nisu urađene. … Vidimo rupu koja se pojavljuje u budžetima, pa bi voljeli da vidimo da se vlade potrude da potisnu troškove koji nisu prioritetni, koji nisu vezani za sanaciju posljedica poplava”.

Razarajuće poplave su ranije ove godine prouzrokovale štetu koja se procjenjuje na 2 milijarde evra i primorale oko 90.000 ljudi da se rasele. Zvaničnici američke ambasade, predstavnik japanske vlade i razni BiH političari su se međusobno optuživali oko krivice za sporu podijelu pomoći pogođenima od poplava.

Poplave su takođe pogoršale ionako užasnu ekonomsku situaciju u Bosni, pa se očekuje ekonomska kontrakcija od 0,7 odsto u 2014. Fiskalni deficit se očekuje da će porasti sa 2 posto BDP-a na 4,5 posto. Nezaposlenost iznosi 44 posto, a 550.000 radnika je bez posla, u poređenju sa 700.000 koji rade. Nedavno je prerađivač aluminijuma Aluminij Mostar, najveći izvoznik u zemlji, još jednom jedva izbjegao bankrot i gašenje 850 radnih mjesta i još hiljada indirektno.

Ogromni državni aparat BiH je naslijeđe dejtonskog sporazuma iz 1995, kojim je okončan rat u Bosni a etničke podjele zapečaćene u ustavu.

U nedelju, glasači biraju predstavnike za tri nivoa vlasti. Na državnom nivou izbori su za predsjedništvo i zastupnički dom parlamenta. Svaka od zvanično priznatih etničkih grupa (Srbi, Hrvati i Bošnjaci) bira predsjednika, koji zatim služi dva mandata od po osam mjeseci kao predsjedavajući u predsjedništvu.

Tu su zatim izbori za dva autonomna “entiteta” na koje je BiH podijeljena – Republika Srpska kojom dominiraju Srbi i hrvatsko-bošnjačka Federacija Bosne i Hercegovine (FBiH). RS glasa za predsjednika, potpredsjednike i članove narodne skupštine, dok se u FBiH biraju članovi zastupničkog doma federacije.

Dodatno, glasanje se takođe odvija u 10 kantona na koje je FBiH podijeljena, a od kojih svaki ima svoju kantonalnu skupštinu, ministre i policiju.

Sadašnji “visoki predstavnik” Valentin Inzko, koji je postavljen međunarodno i koji ima poslijednju riječ u donošenju zakona i javnih namještenja, je izjavio: “Glasači imaju pravo da biraju i važno je da izaberu bolju budućnost za sebe. … Ako ne izađete na izbore, o vašoj sudbini će odlučivati drugi”.

Inzkov apel će vjerovatno ostati neuslišen. Ankete ukazuju da bi izlaznost mogla biti manja od polovine onih sa pravom glasa. 1998. izlaznost je bila oko 70 posto, da bi 2010. opala na oko 55 posto.

Politički analitičar i vice dekan sarajevskog univerziteta Asim Mujkić je kazao reporterima: “Puno građana u Bosni i Hercegovini je izgubilo povjerenje ne samo u individue na vlasti već i u institucionalni poredak i sistem u ovoj zemlji”.

Prema Međunarodnom institutu za bliskoistočne i balkanske studije sa sjedištem u Sloveniji, ovi izbori su “najnepredvidljiviji” još od Dejtona i sve glavne stranke su suočene sa “velikom nesigurnošću”. Bezbrojni mogući koalicioni dogovori se promovišu u štampi.

BiH je takođe uvučena u pokušaje zapada da oslabi ruski uticaj na Balkanu. Četiri dana nakon glasanja u Bosni, ruski predsjednik Vladimir Putin će posjetiti susjednu Srbiju kako bi učestvovao u komemoraciji drugog svjetskog rata. Jedini bosanski lider koji će prisustvovati je sadašnji predsjednik RS-a Milorad Dodik, iz Saveza nezavisnih socijaldemokrata (SNSD). Prošlog mjeseca Putin je rekao Dodiku kada su se sastali u Kremlju da se odnosi između Rusije i RS “uspješno razvijaju” i predstavljaju svijetlu tačku usred “teških vremena u međunarodnim odnosima i u Evropi” – ciljajući na ukrajinsku krizu.

Pojavljuju se izvještaji da je Dodik tokom ukrajinske krize razmatrao proglašavanje nezavisnosti RS-a uz rusku podršku. Dodik je negirao ove navode, ali je prošle sedmice izjavio: “Ideja o RS kao državi nikada nije nestala, gurnuta je u pozadinu donekle, a sada smo je kompletno rehabilitovali i stavili na dnevni red”.

Što se tiče EU, potpisala je sporazum o stabilizaciji i pridruživanju sa BiH 2011. koji je trebao da posluži BiH kao “autokarta ka EU”. Međutim, novi komesar za susjedsku politku i pregovore o pridruživanju Johannes Hahn, postupajući po naređenjima novog predsjednika Evropske komisije Jean-Claude Junckera, je nagovijestio da se EU neće širiti i Bosna neće pridruživati u bliskoj budućnosti.

Katastrofalni nivo nezaposlenosti i užasni ekonomski uslovi prouzrokovani mjerama štednje koje su godinama diktirali EU i MMF su doveli do erupcije protesta u pretežno radničkim područjima ranije ove godine. Mnoge zgrade vlade su bile zapaljene i nekoliko kantonalnih vlada je podnijelo ostavke.

Nakon protesta su se pojavili skupovi, ili plenumi, kojima su politički dominirali grupe pseudo-ljevičara i individue koje su tvrdili da plenumi predstavljaju glas radničke klase, “bosansko proljeće” i da su organi samouprave, pa čak i sovjeti.

Među ovim grupama se ističe jedna zvana Lijevi, osnovana 2012. od bivših članova Socijaldemokratske partije, raznih protestnih i studentskih vođa i individua koji su pod uticajem pabloističkih organizacija međunarodno. Oni su promovisali neodređen reformistički program, konstruisan oko “osnovnih principa” demokratije, socijalizma, sekularizma, feminizma, anti-fašizma i održivog razvoja.

Plenumi su se u međuvremenu rasplinuli, potvrđujući upozorenja koja je uputio World Socialist Web Site, koji je pisao: “Sa urušavanjem cijelog dejtonskog projekta, oni su istupili da nadgledaju situaciju u interesu evropskog i SAD imperijalizma. Plenumi nisu instrumenti za galvanizaciju otpora radničke klase, već sredstvo da je se kontroliše i podredi reformističkom naumu koga diktira Vašington”.