Başbakan Theresa May, dün Avam Kamarası’nda yaptığı konuşmada Rusya’ya karşı sert önlemleri özetledi. O, hükümetinin iddia edilen Rus sinir gazının kullanımı konusunda 24 saat içinde “inandırıcı bir yanıt” vermesi talebi Rusya tarafından reddedildikten sonra, Putin yönetiminin, eski ikili ajan Sergey Skripal’in Salisbury’de zehirlenmesinden suçlu olduğunu açıkladı.
Moskova’nın “ince alay, küçümseme ve meydan okuma” tavrından yakınan May, Britanya topraklarında Noviçok sinir gazı kullanımının Rusya’nın “hukuksuz güç kullanımı” anlamına geldiğini duyurdu. Rus devleti, Skripal ile kızı Yulia’yı öldürmeye teşebbüsten “suçlu” idi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, May Rus devletinin, uluslararası hukuka aykırı şekilde, bildirilmemiş bir kimyasal silah programına sahip olduğunu iddia ettiği için “bu şekilde davranmayı seçmiş”ti.
Buna yanıt olarak, Britanya, “bildirilmemiş istihbarat görevlileri” olan 23 Rus diplomatı bir hafta içinde sınır dışı edecekti. Diğer önlemler ise şunları içeriyor:
* Britanya ile Rusya arasındaki üst düzey ikili ilişkilerin askıya alınması.
* “Düşman devlet faaliyetleri”ne karşı koruma amacıyla yeni yasaların ve tanımlanmamış önlemlerin hazırlanması.
* Britanya’ya düşman girişlerini önlemek için özel uçuşların, gümrüklerin ve taşımacılığın daha fazla denetlenmesi.
* Britanya yurttaşlarının ya da orada oturanların canlarını ya da mülklerini tehdit etmek için kullanıldıklarına ilişkin kanıt olan yerlerdeki Rus devlet varlıklarının dondurulması.
* Var olan yaptırımlar yasasında, İşçi Partisi tarafından önerilen “insan hakları” ihlallerini cezalandıran Magnitski yasası türü değişiklikler.
* Bakanların ve Kraliyet ailesinin Rusya’da düzenlenecek olan FIFA Dünya Kupası’nı boykot etmesi ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’a yapılan bir Britanya’yı ziyareti davetinin geri çekilmesi.
Rusya, diplomatlarının sınır dışı edilmesini “kabul edilemez, haksız ve basiretsiz” olarak kınadı ve misillemede bulunacağını belirtti. May, Rusya’nın kullanıldığı iddia edilen sinir gazının örneklerinin kendisine sağlanmasındaki ısrarına ya da Moskova’nın bu tür iddiaları yanıtlamak için uluslararası protokollere göre 10 günü olduğuna işaret ettiğine değinmedi. Bunun yerine, Rusya’nın “sessizliği”, onun herhangi bir inandırıcı açıklaması olmadığının “kanıtı” olarak kabul edildi. Bu, zehir saldırısının ya Rus devleti tarafından gerçekleştirildiğini ya da Rusların “kendi” sinir gazlarının kontrolünü yitirmiş; dolayısıyla suçlu olduklarını gösteriyordu.
May, bu temelde, “partiler üstü destek” çağrısında bulundu. O, neredeyse bir bütün olarak onun savaş gibi söyleminin arkasında duran İşçi Partili muhalefet sıralarına seslendi. Buna karşılık, bir grup İşçi Partili milletvekili, genel olarak destekleyici açıklamasında suça ilişkin gerçek kanıtın yokluğunda Rusya’ya yönelik hamlelerin ne kadar ileri gidebileceği konusunda uyarıda bulunan kendi önderleri Jeremy Corbyn’e olan düşmanlıklarını açığa vurdu.
Corbyn, “Britanya topraklarında” sinir gazı kullanılmasının “iğrenç” olduğunu ve saldırının “Avrupa Birliği’ndeki, NATO’daki ve Birleşmiş Milletler’deki müttefiklerimiz”den Britanya’ya destek sağlamış olduğunu belirtti. Ancak, eğer hükümet Rusya’nın kendisine örnek verilmesi talebini karşılasaydı, sinir gazının Rus hükümetinin ihmali sonucunda başkalarının eline geçmiş olup olamayacağı OPCW aracılığıyla belirleniyor olurdu.
Corbyn, “utan” çığlıklarına yanıt olarak, sinir gazının nereden geldiğine ilişkin bir bilgi olup olmadığını; May’in Rusya ile “güçlü bir diyalog” sürdürmenin hala gerekli olduğu konusunda kendisine katılıp katılmadığını sordu.
O, kendisinin Rusya’ya karşı harekete geçmeye karşı olmadığı güvencesini vermek için, Britanya’nın NATO ortakları ve diğerleri ile “çok taraflı hareket”e geçme konusunda hangi tartışmaların yapılmış olduğunu ve Britanya’da yaşayan Ruslara hangi güvenlik güvencesinin verilebileceğini sordu. Corbyn, “Bizim yanıtımız kesin ve uygun olmalı; açık kanıtlara dayanmalı.” dedi.
May’in yanıtı, Corbyn’i “Rus devleti”ni “kınama”yı reddettiği için suçlamak oldu. Meclis’te ve Britanya’nın müttefikleri ile fikir birliği vardı ama bu Corbyn’e ulaşmamıştı.
May’in saldırısı, Rusya’nın iddia edilen saldırısının “kesin kınama”ile karşılaşmasında ısrar eden Yvette Cooper’dan başlayarak, İşçi Partili milletvekilleri tarafından birbiri ardına yinelendi. May, Cooper’ın konuşmasını çok sayıda İşçi Partili milletvekili tarafından paylaşılan görüşlerin kanıtı olarak övdü.
Chris Bryant, Rusya’nın Britanya büyükelçisini ülkeden kovulması gereken bir yalancı olmakla suçladı. Pat McFadden, May’in İşçi Partisi’nin “ulusal çıkarlar doğrultusunda davranması” konusundaki onaylayıcı açıklamalarını teşvik edecek şekilde, İşçi Partisi’nin Britanya tehdit altında olduğundaki “güç ve kararlılık geleneği”ni övdü. John Woodcock, May’e, “İşçi Partili milletvekillerinin belirgin bir çoğunluğunun, diğer partilerin önderleri ile yan yana, onun sergilediği sağlam duruşu desteklediğini duyacağından emin” olduğunu söyledi. Ben Bradshaw, “bu sıralardaki çoğumuz onun açıkladığı önlemleri tam olarak destekliyoruz; aslında, bazılarımız onların biraz daha erken gelebileceğini düşünüyor.” dedi.
Corbyn’in strateji ve iletişim yöneticisi Seumas Milne, bir basın toplantısında, “Kitle imha silahları ile istihbarat arasında, en hafif ifadeyle tartışmaya açık bir tarih olduğu” düşünüldüğünde, Britanya istihbarat örgütleri MI5’in ve MI6’nın Rus suçunu tanımlarken hatalı olup olamayacağını sorguladı.
Muhafazakar Partili bir milletvekili, attığı bir tweette bu konuya dikkat çektiğinde, May, kendisinin “şaşırmış ve şoka uğramış” olduğunu, İşçi Partili milletvekillerinin de “aynı şekilde çok şaşırdıkları” yanıtını verdi.
Dakikalar içinde, iki gölge bakanın Corbyn’in Rusya’yı suçlamayı reddetmesine tepki olarak konumlarını değerlendirdiklerine ilişkin haberler ortaya çıktı. Blairci sağın İşçi Partisi’nin önderi Corbyn’in indirilmesine yönelik çabalarında önemli bir rol oynayan Laura Keunssberg’e (BBC), sabah erken saatlerde, May’in Rusya’ya yönelik duruşunu “kesin bir şekilde” destekleyen bir önergenin kopyası verildi. Önergede, şimdiden, 16 İşçi Partilinin imzası vardı.
Savaş kışkırtıcılığı, bir kez daha, iç siyaset gündemini hızla sağa kaydırmakta kullanılıyor. Bu süreçte, Corbyn’in sola doğru bir yön değişiminin İşçi Partisi tarafından planlanıp gerçekleştirildiğine ilişkin iddiaları fena halde çürütülmüştür. İşçi Partisinin, Corbyn’in olası bir ihraçtan korumak için o kadar çaba harcadığı sağ kanadı, bir kez daha ona karşı harekete geçmeye hazırlanıyor. Onun, NATO’yu ve Rusya’ya yönelik Trident nükleer programını onaylama dahil, sürekli onların militarist gündemine uyarlanması, yalnızca onların iştahını kabartmış ve onlara Muhafazakarlar ile bir ulusal birlik gündemini ilan edecek güveni kazandırmıştır.
Corbyn’in yakın çevresinde bile bölünmeler ortaya çıkıyor. Çarşamba günü erken saatlerde BBC Radyo 4’e diplomatların sınır dışı edilmesinin yeterli olmadığını söyleyen ve “onlara yapabildiğimiz kadar sert bir darbe indirelim ve bu elimizde.” diyen Gölge Başbakan McDonnell, İşçi Partisi’nin egemen sınıf için güvenilirliğini bir kez daha gösterdi. Bunu, onun Pazar günü verdiği, İşçi Partili milletvekillerinin artık Rus televizyon kanalı RT’ye çıkmayacakları sözü izledi.
ABD ile sıkı işbirliği içinde çalışan May, Rusya’ya karşı, askeri bir yanıtı da içeren eylem taleplerini pekiştirmeye yönelik uluslararası bir saldırının başını çekiyor. Bu çabalar, özellikle, Pentagon’un ve Demokratik Parti’nin Moskova’ya karşı önlemleri arttırma taleplerini benimsemekte isteksizlik sergileyen Fransa ile Almanya’yı hedeflemektedir.
May, konuşmasında, ABD Başkanı Donald Trump’ın, Almanya Başbakanı Angela Merkel’in, Fransa Başkanı Emmanuel Macron’un desteğinden ve “NATO’dan, tüm Avrupa Birliği’ndeki ve ötesindeki dostlarımızdan gelen güçlü destek ifadeleri”nden söz etti. Ancak, Macron’un ofisi, May’in konuşmasının hemen ardından, Fransa’nın herhangi bir eyleme geçmeden önce Rusya’nın olaya dahil olduğuna ilişkin sağlam kanıtlar istediğini vurgulayan bir açıklama yaptı; hükümet sözcüsü Benjamin Griveaux, “Biz kurgu siyaseti yapmıyoruz. Önce unsurlar kanıtlansın, ardından karar alma zamanı gelir.” dedi.
Rusya’ya karşı bir hareketi garantiye alma kavgası, dünün (14 Mart) ilerleyen saatlerinde, Britanya’dan New York’a, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin May’in talebiyle düzenlenen özel bir toplantısına kaydı. ABD’nin BM temsilcisi Nikki Haley, Washington’ın, Skripal ile kızını Rus devletinin hedef almış olduğu yargısında “Büyük Britanya ile tam dayanışma”sını vurguladı ve Rusya’ya karşı eylem talebinde bulundu.
İddia edilen suikast girişimini, Suriye’deki iç savaşta Beşar Esad yönetimi tarafından aynı şekilde kanıtlanmamış kimyasal silah kullanımı ile ilişkilendiren May, “eğer Rusya’yı sorumlu tutmakta başarısız olursak” Güvenlik Konseyi’nin saygınlığı “varlığını sürdürmeyecek” tehdidinde bulundu.