Rus Marksist tarihçi ve sosyolog, SSCB’de Stalinist rejimin yükselişine karşı Troçkist muhalefet üzerine altı ciltlik anıtsal bir çalışmanın yazarı Vadim Zaharoviç Rogovin, 18 Eylül 1998’de Moskova’da kanserden hayatını kaybetti. Rogovin 61 yaşındaydı.
Felsefi Bilimler Doktoru ve Moskova’daki Rus Bilimler Akademisi Sosyoloji Enstitüsü’nün önde gelen araştırmacılarından olan Rogovin, Sovyetler Birliği’nde en çok saygı gören sosyologlar arasındaydı. Rogovin, akademideki neredeyse tüm meslektaşlarının aksine, perestroyka yıllarında ve SSCB’nin çöküşünün ardından Marksist ve sosyalist görüşlerinden vazgeçmedi.
Rogovin Troçkizmi savunduğunu açıkça ilan etti ve hayatının son on yılında kendisini meşgul edecek olan entelektüel projeye girişti: 1923-1940 yılları arasında Sovyetler Birliği’nde Stalinizme karşı Marksist muhalefetin tarihini yazmak. İlk cilt olan Bir Alternatif Var mıydı? 1992’de yayımlandı; ikinci cilt olan İktidar ve Muhalefet ise bir yıl sonra çıktı (İngilizcede Bolşevikler Stalinizme Karşı, 1928-1933 adıyla yayımlandı).
Rogovin’in faaliyetleri araştırma ve yazma ile sınırlı kalmadı. 1993 yılında Dördüncü Enternasyonal’in Uluslararası Komitesi (DEUK) ile temas kurdu. DEUK ile yakın bir siyasi ve entelektüel ilişki geliştirdi ve programıyla dayanışma içinde olduğunu açıkça ilan etti. 1995 ve 1998 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri, Britanya, Almanya ve Avustralya’da Uluslararası Komite tarafından organize edilen konferanslar verdi.
Rogovin Mayıs 1994’te kolon kanseri nedeniyle ameliyat oldu. O sıralar, rejimin tasfiye hazırlıklarını Bolşevik Devrimi’nin eşitlikçi ilkelerini reddetmesi bağlamında ele aldığı Stalin’in Neo-NEP’i adlı üçüncü cildi yazıyordu. Cerrahlar hastalığın çoktan karaciğere yayıldığını tespit etmiş ve Rogovin’in bir yıl daha yaşarsa şanslı olacağını söylemişlerdi.
Rogovin, bu can sıkıcı tahmine rağmen entelektüel çalışmalarını yoğunlaştırdı, üçüncü cildi tamamladı ve projesinin kapsamını genişletmeye karar verdi. Başlangıçta tarih çalışmasını dört ciltte tamamlamayı planlamıştı. Ancak daha önce kapalı olan arşiv materyallerine ulaştıkça çok sayıda yeni belgeye erişim sağlayan Rogovin, çalışmasının yedi ciltten daha az olamayacağı sonucuna vardı.
Rogovin, olağanüstü fiziksel zorluklar karşısında, planlanan yedi cildin altısını tamamladı. Dördüncü cilt, 1937: Stalin’in Terör Yılı 1996’da; beşinci cilt, İdam Edilenlerin Partisi (İngilizce adı SSCB’de Siyasi Soykırım) 1997’de; altıncı cilt, Dünya Savaşı ve Dünya Devrimi, ölüm yılı olan 1998’de Rusça olarak yayımlandı. O sırada Rogovin yedinci cildin bölümlerini hazırlamaya çoktan başlamıştı.