Slovakya’da bulunan Volkswagen (VW) tesisindeki otomotiv işçileri, Salı günü, süresiz bir grev başlattı. 12.300 işçiden 8.600’ü, başkent Bratislava’da bulunan fabrikanın önünde toplandı ve üretimi durdurdu. Bu, 1991’de Slovakya’da faaliyetlerini başlatmasından beri Volkswagen’de ve kapitalizmin restore edilmesinden bu yana bir Doğu Avrupa ülkesindeki büyük bir otomotiv fabrikasında gerçekleşen ilk grev.
SUV VW Touareg ile Audi Q7’nin yanı sıra küçük araçların (VW Ap, Seat Mii ile Skoda Citigo) üretildiği VW tesisindeki grev, montaj hatlarını durdurdu. Orta büyüklükteki arazi aracı Porsche Cayenne için gövde üretimi de durduruldu.
İşçiler yüzde 16’lık bir ücret artışı talep ediyor. VW bu talebi reddetti ve son teklifi olarak, bu yıl için yüzde 4,5’lik, gelecek yıl yüzde 4,2’lik bir artış ve tek seferlik 350 avroluk bir ödeme sundu.
VW’deki sendika, “Moderné odbory Volkswagen” (Modern Sendika Volkswagen), görüşmelerin Cuma günü yapılan on birinci turunu reddetmek ve bir grev çağrısında bulunmak zorunda kalmıştı. Sendika başkanı Zoroslav Smolinsky, “En azından iki haneli bir artışı hak ediyoruz” dedi. Slovakya’daki VW işçileri, ayda yaklaşık 1.800 avro kazanıyor. Bu, 970 avro olan ulusal ortalama ücretten daha fazla olsa da, Almanya’daki ücretin oldukça gerisinde.
Bir VW işçisi olan Stanislav Galva, AFP’ye, “Mesele para değil. Mesele şirketin ahlaklılığı” diye belirtti ve “VW’nin böylesi büyük karlar elde etti”ğini, onları işçilerle paylaşması gerektiğini ekledi.
Otomotiv işçileri arasında Slovakya’daki artan toplumsal eşitsizliğe (asgari ücret ayda 400 avro civarında) yönelik büyüyen öfke, sosyal demokrat Smer-SD'li Başbakan Robert Fico’yu grevi destekliyormuş rolü yapmaya zorladı.
Başbakan, “Yüksek seviyede bir emek üretkenliği ile en pahalı ve lüks arabaları üreten bir şirketin, neden Slovakyalı işçilerine, Batı Avrupa’daki işçilere ödediğinin yarısını ya da üçte birini ödemesi gerekiyor?” sorusunu sordu.
Aşırı sağcı milliyetçi partiler ile bir koalisyon hükümetinin başındaki Fico, işçileri desteklemek şöyle dursun, işçi sınıfının toplumsal öfkesini, Alman karşıtı ve milliyetçi eksenlerde bölmeye çalışıyor ki bu ilk değil. Fico’nun geçtiğimiz yılki seçim kampanyası, 2015’te Slovakya’ya sadece 330 sığınma başvurusu yapılmış ve bunların yalnızca 8’i kabul edilmiş olmasına rağmen, tümüyle sığınmacılara karşı yönelmişti.
VW’deki araçları üreten işçilerin onları satın alma gibi bir umudu yok. Bratislava'daki tesis, geçtiğimiz yıl, günde 1.000’den fazla olmak üzere, 390.000 kadar araç üretti. Ama neredeyse tüm üretim ihracata yönelik. Üretimin yaklaşık yüzde 99’u 148 ülkeye, özellikle de Almanya’ya, ABD’ye ve Çin’e ihraç ediliyor.
53.000 avrodan başlayan Porsche Cayenne için Slovakya tesisinde üretilen karoser, son işlemin yapıldığı Almanya Leipzig’teki VW tesisine gönderiliyor. VW Bratislava’da motor da üretiyor ve Martin, Stupava ile Kosice’de üç üretim tesisi daha var. Haberlere göre, bu tesislerdeki üretim “normal” olarak devam ediyor.
VW, 5,4 milyon nüfuslu ülkede, açık ara farkla en büyük özel sektör işvereni konumunda. Nüfusunun büyüklüğüne göre hesaplandığında, Slovakya dünyadaki en büyük otomotiv üreticisidir. Burada her yıl bir milyondan fazla araç üretiliyor. Yaklaşık otuz yıldır, büyük imalatçılar, üretim sürecinin parçalarını Doğu Avrupa’ya taşıyarak eskiden Stalinistler tarafından yönetilen ülkelerdeki düşük ücretlerden yararlanıyorlar. Jaguar Land Rover önümüzdeki yıl Slovakya’da yeni bir fabrika açacak.
Ancak otomotiv işçilerinin özgüveni ve ücretleri yükseliyor. Fransız PSA-Group (Peugeot-Citroën) ve Güney Koreli Kia, kısa süre önce Slovakya tesislerindeki ücretleri, sırasıyla, yüzde 6,3 ve yüzde 7,5 arttırdı.
Sanayi çevrelerinde, diğer Doğu Avrupa ülkelerindeki işçilerin, çoğu durumda Bratislava’daki meslektaşlarından bile daha az kazandıkları için, Slovak VW işçilerinin örneğini izleyeceği yaygın şekilde öngörülüyor. Komşu Çek Cumhuriyeti’nde, VW’nin alt kuruluşu Skoda’daki işçiler ayda 1.400 avro kazanıyor.
Volkswagen Slovakya'nın CEO’su Ralf Sacht, Salı günkü bir basın toplantısında, “Biz, V4 (yani Vişegrad devletleri Polonya, Slovakya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan) içindeki ücret skalasının üst sırasında yer alıyoruz” dedi. O, Slovakya’daki ücretlerin Portekiz ile İspanya’dakilerle aynı seviyede olduğundan yakındı.
Fabrika yönetimi, grevi, “yapıcı şekilde görüşme isteksizliği”nin bir yansıması olarak tanımladı. Yapılan açıklama, sendikanın taleplerinin kabul edilemez olduğunu; tesisin rekabet gücüne, şirketin ve de işçilerin çıkarlarına zarar vereceğini iddia etti.
Pazartesi günü, bir VW sözcüsü, bu tutumu sürdürdü. O, sendikanın talepleri “kabul edilemez” dedi ve yüzde 16’lık bir ücret artışının şirketin rekabet gücünü ve geleceğini tehlikeye atacağını ekledi.
Geçtiğimiz yıl, VW Slovakya’nın başına Sacht (bir Alman yönetici) geçmişti. Almanya’daki IG Metall’in grevleri bastırmak için şirket yönetimi ile işbirliği yapmasına alışmış olan Sacht, Slovakya’daki sendikanın VW’ye tavizler teklif ederek görüşmelere başlamasını beklediğini söyleyerek, işçilerin direnişine şaşırdığını belirtti. O, grev hakkında yorum yapmadı ve sadece, “Hazırlıklıyız.” dedi.
Slovakya’daki Volkswagen işçileri uzun bir mücadeleye giriyorlar. Bununla birlikte, onlar, bu mücadeleyi ilerletmek için, Almanya’daki ve dünya genelindeki 600.000 VW işçisiyle bu küresel otomotiv devine karşı ortak mücadelede birleşme yönünde çaba harcamalılar.