Romanya’nın Craiova kentinde bulunan Ford otomotiv fabrikasında, işçilerin sendika önderinin görevden alınmasını dayatmasının ve Çarşamba günü sendika ile şirket arasında yapılan 2018-19 toplu sözleşmesini kabul etmemelerinin ardından, yasadışı bir grev başladı.

Fabrikadaki gerilimler, yaklaşık 200 işçinin kendiliğinden işi durdurduğu ve fabrika içinde yürüyüşe geçtiği Perşembe sabahı kontrolden çıktı. Bir sonraki vardiyanın işe gelmesiyle, protestoya yüzlerce işçi daha katıldı ve protestocuların sayısı 1.000 dolayına yükseldi. Üretim durma noktasına geldi.

Craiova’daki grev, dünya çapındaki otomotiv işçileri arasında şirketlerin ve şirket yanlısı sendikaların taleplerine yönelik artan muhalefette bir kilometre taşıdır. ABD’deki, Kanada’daki ve dünyanın dört bir yanındaki otomotiv işçileri, Romanya’daki kardeşlerinin mücadelelerini kendi mücadeleleri olarak göreceklerdir.

Grev, sendika-şirket toplu sözleşme anlaşmasının, Romanya’daki Sosyal Demokrat Partili (PSD) Başbakan Mihai Tudose hükümetinin dayattığı maaş kesintilerini dengelemeye yönelik hiçbir şey yapmaması nedeniyle başladı. Hükümet, kısa süre önce, sosyal sigortayı finanse etmek üzere işçilerden alınan vergileri çarpıcı biçimde arttıran ve 1 Ocak’ta yürürlüğe girecek olan bir vergi yasasını geçirmişti. Geçmişte, her işçi bu vergiyi patronu ile paylaşıyordu. Oysa yeni yasa, tüm maliyeti, gelirlerinin yüzde 37,25'i üzerinden işçilere ödetecek.

Sendikanın kabul ettiği toplu sözleşme, maaşları yüzde 22 azaltan vergi artışının etkisini telafi etmeyen küçük bir ücret artışını içeriyor. Bu nedenle, Perşembe günkü grev, her şeyden önce, işçilerin şirketin bir kolu olarak gördükleri sendikaya yönelik bir protestodur. Grevci işçilerden biri, yerel basına, işçilerin, toplu sözleşme görüşmelerinde “Ford tarafından satın alınmamış” bir örgüt tarafından temsil edilme planında “başarılı olamadıkları”nı söyledi.

Ford, yaptığı açıklamada, “Ford Romanya, sendikalar ile üyeleri arasındaki iç tartışmalar üzerine yorum yapmaz. 2018 ve 2019 toplu sözleşme anlaşması üzerine görüşmeler dün tamamlandı ve bizim ekleyecek bir şeyimiz yok.” diye belirtti.

Romanyalı işçilerin karşı karşıya olduğu durum ile ABD’li ve uluslararası meslektaşlarının durumu arasındaki benzerlikler çarpıcıdır. Romanyalı otomotiv işçileri, ABD’de olduğu gibi, şirket tarafından satın alınmış olan sendikalarından nefret etmektedir. ABD’de, şu anda, Birleşik Otomotiv İşçileri (UAW) sendikası, GM’den, Ford’dan ve Fiat Chrysler’den işgücünü denetim altında tutma karşılığında rüşvet almaktan soruşturuluyor.

Ford Romanya, işçileri, şirketin teklifini kabul etmemeleri durumunda üretimi başka yere taşıyabileceğini söyleyerek tehdit etti. Ford yetkilisi John Oldham, 13 Aralık’ta, “Son birkaç haftadır, yenisini [toplu sözleşmeyi] pazarlık etmek için sendikanızla birlikte çalışıyoruz. Bizim önceliğimiz, Craiova tesisinin rekabetçi konumunu geliştirecek iki yıllık bir anlaşmaya varmaktı ki bu, yeni ürünler çekmek ve işleri korumak açısından son derece önemli bir etmen.” diye yazmıştı.

Yeni sözleşme, üç büyük otomotiv şirketinin (GM, Ford, Fiat Chrysler) 2015’te ABD’deki UAW ve 2016’da Kanada’daki Unifor sendikası ile yaptığı satış anlaşmaları ile aynı doğrultudadır. Anlaşma, ek “esnekliği” içermektedir. Bu, Kuzey Amerika’da kullanılan ve işçilerin çalışma saatlerinin değişime tabi olduğu Alternatif Çalışma Programı’nın Romanya versiyonudur. Ford, ABD’de ve Kanada’da olduğu gibi, düşük ücret artışları ve işçilerin cesurca reddettiği önemsiz bir imzalama ikramiyesi teklif ederek, Romanyalı işçilerin ekonomik çaresizliğine oynadı.

Ford, son yıllarda, sendika-şirket ittifakına karşı çıkan işçileri topluca işten atmak için sendika ile işbirliği yaptı.

Orta Avrupa Emek Araştırmaları Enstitüsü’nün 2016 yılındaki bir araştırmasına göre, Ford, 2014’te, yinelenen satış anlaşmalarına muhalefetini dile getiren 520 işçiyi işten attı ve geri kalan işgücünün ücretlerini yüzde 8 kesti. Sendika, bu işten atmaların gerçekleşmesine izin verdi. Çalışma, topluca işten çıkarma “temsilci sendikayı şaşırtmış ama kayda değer bir tepkiye yol açmamıştı.” diye belirtiyor.

Şirket ile sendika arasında 2015 yılında imzalanan sözleşme, şirkete, “çok kısa bir sürede işgücünde önemli kesintiler gerçekleştirme” izni verdi ve “müdürlere üretim hedeflerini belirlemede” ani hızlanmalar ve tehlikeli yavaşlamalar anlamına gelen “tam esneklik tanıdı.”

Bu yılki toplu sözleşme, artık son damlaydı. Romania-insider.com’a göre, “Sendikanın eski önderi Maria Manea, çalışanların onu işçilerin değil, ama Amerikan şirketinin çıkarlarını temsil etmekle suçlamasının ardından görevden uzaklaştırıldı. Bir iç belgeye göre, Ford, çalışanları, iki yıllık sözleşmeyi imzalamamaları ve şirketin gereksinimlerini karşılamamaları durumunda sosyal sigorta primlerinden sonraki brüt maaşlarını arttırmayacağı konusunda doğrudan tehdit etti.”

Şirket, kısa süre önce, önceden Hindistan’ın Chennai kentindeki daha da düşük ücretli işçiler tarafından üretilen EcoSport compact SUV’un üretimine başladı. Ford SUV’un Avrupa satışları, 2016’da yüzde 30’dan fazla, 2017’nin ilk sekiz ayında ise yüzde 27 arttı. Fabrika, ayrıca, Ford’un EcoBoost motorunu üretiyor.

Romanyalı Ford işçilerinin harekete geçmesi, dünyanın dört bir yanındaki otomotiv işçilerinin aynı düşmanlarla karşı karşıya olduğunu ve mücadelelerini, Ford gibi uluslararası düşman şirketlere karşı ortak bir mücadelede uluslararası bir düzeyde yürütmeleri gerektiğini göstermektedir. Son yıllarda Ford’a karşı, 2015’te Türkiye ile Brezilya’dakileri de kapsayan büyük grevler gerçekleşti.