1 Eylül 1919'da, Sosyalist Parti’nin sol kanadının bir kısmı, Louis C. Fraina ve C. E. Ruthenberg önderliğinde Chicago'da Amerika Komünist Partisi'ni kurdu. 1917 yılında, New York’ta Troçki’nin sürgünde olduğu zamanlarda Sosyalist Parti’nin savaş karşıtı programının geliştirilmesinde onunla birlikte çalışmış olan Fraina, Devrim Çağı adlı eseriyle Bolşevizmin düşüncelerinin yaygınlaştırılmasında etkili oldu.
Konferans başlangıçta Chicago polisinin baskınına uğradı. Polisin delegelere saldırıp gözaltına almasına rağmen, konferans ilerleyen saatlerde devam edebildi. FBI’ın önceli olan Soruşturma Bürosu’nun balkonda konferansla ilgili notlar alan bir gözlemcisi vardı.
Konferanstan bir gün önce yine Chicago’da Sosyalist Parti kongresinden atılan başka bir sol hizip, Komünist İşçi Partisi’ni kurmuştu. Partinin liderleri arasında John Reed ve ABD’deki Troçkist hareketin gelecekteki kurucusu olacak olan James P. Cannon da vardı.
Amerika Komünist Partisi, Sosyalist Yabancı Dil Federasyonları’ndan olan işçilerin büyük bir kısmını içeriyordu. Göçmen işçileri temsil eden Yabancı Dil Federasyonlarının bir kısmı SP'den daha kalıcı bir bölünme arayışına girmişti. Komünist İşçi Partisi ise, özellikle de Orta Batı’daki yerli sosyalist işçilere seslenebilmek için Sosyalist Parti’nin kontrolünü ele geçirmeye çalışmıştı. Her iki hizbe de, 1917 Rus Devrimi ve Mart 1919'da Komünist Enternasyonal'in kuruluşu ilham vermişti.
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki komünist hareket, büyük bir toplumsal çatışma çağında doğdu. Sovyet Rusya Cumhuriyeti acımasız bir iç savaşta ölüm kalım mücadelesi verirken, Macaristan’da ve Bavyera’da Sovyet cumhuriyetleri ilan edilmişti. ABD, bir yandan Kuzey’de ve Güney’de Afrika kökenli Amerikalıları hedef alan kanlı ırk saldırılarıyla, diğer yandan da tarihindeki en büyük grev dalgasıyla sarsılıyordu. Bu arada hükümet yetkilileri, Casusluk Yasası adı altında hapsedilen, aralarında sosyalist önder Eugene Debs’in de bulunduğu militan işçilere ve radikallere karşı şiddetli bir baskı yapıyordu.
Genç komünist hareket, bu kargaşanın içine atlamıştı. Sonradan, Eylül ayında on binlerce işçi, Colorado’dan Ohio’ya, Pensilvanya’dan New York’a kadar Büyük Çelik Grevi’ne katılacaktı.
Hükümetin Adalet Bakanı A. Mitchell Palmer önderliğindeki baskısı o kadar yoğunlaşmıştı ki, komünistler yer altına çekilmek zorunda kaldılar. Komünist partiler, Komünist Enternasyonal’in tavsiyesi üzerine 1921 yılında Birleşik Komünist Parti’yi kurmak için birleştiler.
Komünist Partinin sonraki Stalinist yozlaşmasına karşın, James P. Cannon tüm bu dönemi kısaca şu şekilde özetlemişti: “Amerikan komünizminin ilk altı yılı (1918-1923), kahramanca bir dönemi temsil etmektedir. Bu ülkenin gelecekteki bütün devrimci hareketleri bu dönemin mirasçıları olacaktı.”