Petrol fiyatları tarihi bir düşüşle eksiye geriledi

Pazartesi günü uluslararası petrol piyasasında bir kaos günü olarak kayıtlara geçti. ABD’nin ürettiği West Texas Intermediate ham petrolünün süresi Salı günü sona eren vadeli işlem sözleşmelerinde petrolün varil başına fiyatı eksi (–) 40,32 dolara kadar düştü. Bu ise üreticilerin ellerindekileri çıkarmak için alıcılara para ödemesi anlamına geliyor.

Cuma günkü kapanış fiyatı 18,36 dolarken, Pazartesi günü kapanıştaki işlem fiyatı eksi (–) 37,63 dolar oldu. Petrol fiyatları tarihte ilk kez eksi bölgeye geçmiş oldu.

Fiyat çöküşünün nedeni, COVID-19 salgınının ve karantina önlemlerinin etkisi sonucunda talepte oluşan çöküş nedeniyle ABD’de depolama kapasitesi kalmamasıdır.

ABD’deki ana depolama tesisi, Oklahoma’ya bağlı 10.000 nüfuslu Cushing’de bulunuyor. Depo geçtiğimiz hafta yüzde 70 doluluktaydı ve tacirler deponun iki hafta içinde dolacağını söylediler. Bu, sözleşme sahiplerinin ellerindeki her sözleşme başına Cushing’e 1000 varil petrol teslim etmesi gerektiği için vadeli işlemlerde hızlı bir satışa yol açtı.

Vadeli işlemler piyasasındaki borsa simsarları oluşan kaosu tarif ettiler.

Price Futures Group’da üst düzey bir piyasa analisti olan Phil Flynn, New York Times’a şunları söyledi: “Piyasada tam bir çöküş yaşadık. Herkes hiç alıcı olmadan boşluğa satıyordu. Birilerinin onu satın almak isteyeceği bir fiyata çekmeye çalışıyorlar ve kimse onu almak istemiyor.”

New York’taki Mizuho’da enerji piyasası işlemleri müdürü de New York Times’a şunları belirtti: “55 yaşındayım ve lisedeyken işlem odasında çalışıyordum. Birinci Körfez Savaşı’nı, ikinci Körfez Savaşı’nı, Dünya Ticaret Merkezi [saldırısını], dot-com krizini yaşadım ve hiçbiri bunun yanına yaklaşmadı. Daha da kötüleşebilir. İçinde bulunduğumuz durum o kadar kötü.”

Stratejik Enerji ve Araştırma şirketinin başında bulunan Michael Lynch ise Bloomberg ile röportajında şunları söylüyordu: “Arka plandaki ruh hali, şu anda büyük ölçüde aşağı yönlü. İnsanlar, çok fazla stok göreceğimizden, yakın vadede bunun üstesinden gelmenin çok zor olacağından ve piyasada çok sayıda sıkıntılı kargo olacağından endişeleniyorlar. İnsanlar petrolden kurtulmaya çalışıyor ve hiç alıcı yok.”

Bazı vadeli işlem yatırımcıları hâlâ bir canlanma üzerine bahis oynuyor ve bu yüzden Haziran ayına ilişkin sözleşmeler olumlu. Ancak vadeleri geldiğinde daha da büyük bir çöküş yaşanabilir.

Bir petrol piyasası bülteni editörü olan Stephen Schork, Financial Times’a, “Bundan sonrası daha da çirkinleşir,” diye konuştu.

22 milyon işçinin geçtiğimiz ay işsizlik ödeneğine başvurduğu ABD’de işsizliğin hızla yükselmiş olması, önümüzdeki aylarda giderek daha az Amerikalının araba kullanacağı anlamına geliyor ki bu da genellikle talebin zirveye ulaştığı yaz mevsiminde talebi düşürecek.

Schork, bu konuda şunları söylüyordu: “Bu yaz şimdiden ölü. En büyük talep ayları yaşanmayacak.”

2019’da günde 100 milyon varil olan küresel petrol talebi, salgın nedeniyle şu anda 30 milyon varil azalmış durumda.

Haziran ayı petrol teslimatı fiyatları pozitif seyrediyor; ancak en aktif olarak işlem gören vadeli işlem sözleşmeleri Pazartesi günü yüzde 18 düşerek varil başına 20 doların biraz üzerinde kapandı. Daha Ocak ayında varili 65 dolardan işlem görüyordu.

Hâlâ ek ikmal yapma kapasitesi bulunan tankerlerde depolandığı için Brent tipi ham petrolün sözleşme fiyatları pozitif seyrediyor; ancak bu durumun sona ermesi de an meselesi. Mart sonunda denizlerdeki tankerlerde depolanmış 109 milyon varil petrol bulunuyordu. Geçtiğimiz Cuma günü ise 141 milyon varile ulaşmıştı.

Petrol fiyatında yaşanan çöküş, ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya ve Suudi Arabistan için ayarladığı, petrol üretimini günde 9,7 milyon varil azaltma anlaşmasını tuzla buz etti. Trump, bu anlaşmanın ABD petrol sektöründe “binlerce işi” kurtaracağını iddia etmişti. Fakat Beyaz Saray’daki bu palavracının diğer pek çok iddiası için olduğu gibi bu da birkaç gün içinde boşa çıktı.

Trump, Pazartesi günü düzenlenen basın toplantısında, yönetimin Stratejik Petrol Rezervi stokunu arttırmayı değerlendirdiğini söyleyerek “Petrol almak için harika bir zaman,” dedi.

Bu fikir ilk kez birkaç hafta önce ortaya atılmış ama Kongre alımlara fon sağlamayı reddetmişti. Trump, yönetimin ulusal petrol rezervlerini 75 milyon varil kadar doldurmayı umduğunu söyleyerek “şu ya da bu şekilde dolu olacak,” dedi.

Ancak daralmanın kapsamı o kadar ki, bunun, mevcut düşüşü Rusya-Suudi Arabistan anlaşmasından daha fazla durduracağı şüphelidir.

Vadeli işlemler piyasasındaki çöküş, fiyatların yıl başından beri yüzde 60’tan fazla düştüğü fiziksel pazardaki hızlı düşüşe daha da hız verecek.

Bloomberg, Pazartesi günkü tarihi olaylardan bile önce, Teksas’taki bazı alıcıların petrol varili başına 2 dolar teklif ettiğini bildirerek şöyle yazdı: “Kredi açanlar yıkıcı bir temerrüt riskinden giderek daha çok korkarken, Asya’daki bankacılar emtia tüccarlarına durumu atlatmaları için kredi verme konusunda giderek daha isteksizler.”

Çöküş, ABD petrol sektörünü kasıp kavuruyor. Geçtiğimiz hafta üreticiler, petrol çıkarma faaliyetlerini yüzde 13 azalttılar ama bu, üretim fazlası sorununu çözmeye yeterli olmadı.

Günde yaklaşık 10 milyon varilin üretildiği ve Trump’ın “ABD’ye enerji egemenliği” sağlamakla övdüğü kaya petrolü sektörü, şu anda hızlı bir gerileme, belki de bir çöküş ile karşı karşıya bulunuyor.

Üstelik bunun mali piyasalara uzanan sonuçları olabilir. Kaya petrolü üretiminin çoğu, yüksek getirili çürük tahvillerle ve petrol fiyatları varil başına en az 60 dolara dayalı, riskli kaldıraçlı kredilerle finanse ediliyor. Eğer ödemelerde büyük gecikmeler olursa, bunun mali piyasalarda ulaşacak zincirleme bir etkisi olabilir.

Financial Times, geçtiğimiz ayın ortasında, Exxon [Mobil] ve Chevron hariç çoğu petrol şirketinin “yaşam destek” ünitesine bağlı olduğunu bildirmiş ve bir varil petrolün fiyatı 57 dolardayken bile “ABD kaya petrolü sektörünün nakit oluşturmak ve 2019’daki yatırımcı desteğini sürdürmek için şimdiden mücadele ettiğini” yazarak 26 milyar dolar borcu bulunan 42 şirketin iflas başvurusunda bulunduğunu haber yapmıştı.

Bu haberden sonraki bir ay içinde, durum, tarihte hiç görülmedik bir hızla çarpıcı biçimde daha da kötü bir hale geldi.

Loading