Koronavirüsün son derece bulaşıcı Delta varyantı, Avrupa kıtasında hızla yayılıyor. İlk olarak Hindistan’da ortaya çıkan mutasyon, on binlerce ölüme yol açtı. Varyant, Birleşik Krallık, Portekiz ve Rusya gibi ülkelerde çoktan COVID-19’un baskın türü haline geldi.
Delta varyantının ilk olarak geçtiğimiz Ekim ayında tespit edilen ana türü olan B.1.617.2, birkaç COVID-19 türünden biridir. Varyant, Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) yerel raporlara dayanan anketine göre, şu anda en az 74 ülkede saptanmış durumda.
İngiltere Kamu Sağlığı Kurumu (PHE), üç Delta varyantı tanımladı; ilk olarak Hindistan’da tespit edilen orijinal Delta ve ayrıca endişe verici Delta-AY.1 ile Delta-AY.2 varyantları. 18 Haziran’a kadar PHE, İngiltere’de 36 doğrulanmış ve iki olası Delta-AY.1 enfeksiyonu vakası tespit etti. Delta-AY.2 ise henüz Britanya’da tespit edilmedi.
Tespit edilmesinden bu yana geçen birkaç hafta içinde, Delta türü Birleşik Krallık’ta baskın hale geldi. Son rakamlara göre, yeni vakaların en az yüzde 98’i Delta kaynaklı. Son yedi gün içinde Britanya’da günlük yaklaşık 10.000 yeni COVID vakası açıklandı ve hükümetin 17 Mayıs’ta ekonominin büyük kısmını yeniden açması nedeniyle virüsün yayılmasına izin verildi. Geçtiğimiz haftadaki yeni vaka sayısı (68.449), önceki yedi gündeki 52.077 vakaya göre yüzde 31’lik bir artışa işaret ediyor.
Salı günü, 11.625 yeni COVID vakası kaydedildi. Bu sayı, Şubat ortasından bu yana kaydedilen en yüksek günlük sayıdır ve Pazartesi gününden yaklaşık bin vaka daha fazladır. Ölümler de hızlanıyor. Pazartesi günü beş kişi koronavirüs nedeniyle ölürken Salı günü bu sayı 27 oldu.
Britanya’daki yayılma, özellikle okul çağındaki çocuklar ve gençler arasındaki enfeksiyonlar eliyle körükleniyor; bu yaş grubunun sadece küçük bir yüzdesi aşılanmış durumda. Salı günü, Eğitim Bakanlığı, İngiltere’deki yaklaşık 250.000 çocuğun, hastalığa yakalanan 9.000 çocuk da dahil olmak üzere, COVID ile ilgili nedenlerden dolayı geçen hafta devamsızlık yaptığını bildirdi.
Epidemiyoloji uzmanlarına göre Delta, Alpha varyantından (başlangıçta Kent varyantı olarak adlandırılmıştı—bu varyant sonbaharda birkaç ayda Britanya’da baskın hale gelmiş ve hızla küresel olarak da yayılmıştı) yaklaşık yüzde 60 daha bulaşıcı. Britanya’da derlenen ilk veriler, Delta varyantının Alpha ile karşılaştırıldığında hastaneye yatış riskini 2,2 kat artırdığını doğruluyor.
Avrupa, geçen hafta 5.770 COVID ölümü daha kaydetti ve bunların büyük çoğunluğu (3.000 ölüm), Delta varyantının çoktan yaygın olduğu Rusya’da kaydedildi. Salı gününe kadar geçen yedi gün içinde, Rusya, 111.796 vakayla, kıtada Britanya’dan daha fazla COVID vakası kaydetti. Bu, önceki haftaya göre yüzde 29’luk bir artıştı. Sadece geçen Cuma günü Moskova’da rekor kırılarak 9.056 yeni vaka kaydedildi.
Vakalardaki en büyük artış, yüzde 54’lük bir oranla geçen hafta 7.734 vaka bildiren Portekiz’de kaydedildi. Bir önceki hafta bu sayı 5.038’di.
Portekiz’deki yayılmanın ana etkenlerinden biri, yine büyük turizm sektörü de dahil olmak üzere ekonominin pervasızca yeniden açılmasıdır. Başlangıçta insanların dönüşlerinde karantinaya alınması gerekmeyen yeşil ülkeler listesine alınmış olan Portekiz’in tatil yerleri, Birleşik Krallık’tan tatilciler arasında popülerdir. Portekiz’de COVID’in canlanması nedeniyle Birleşik Krallık, 8 Haziran’da ülkeyi karantina gerektiren sarı listeye aldı ancak halen seyahatler devam ediyor.
Fransa’da geçen hafta 16.444, İtalya’da 7.683 ve Belçika’da 3.077 yeni vaka kaydedildi.
Bunların hepsinin itici gücü, Delta varyantının hızlı yükselişidir. Pazar günü, Financial Times (FT), Gisaid virüs izleme veri tabanından (Tüm Grip Verilerini Paylaşma Küresel Girişimi) küresel genomik verilerin analizine dayanarak Delta varyantının Avrupa’ya yayılmasına ilişkin bir rapor yayımladı. FT, Delta’nın “Portekiz’de dizilimi çıkarılmış COVID-19 enfeksiyonlarının yüzde 96’sını, İtalya’da yüzde 20’den fazlasını ve Belçika’da yaklaşık yüzde 16’sını oluşturduğunu” belirtiyor ve şöyle devam ediyor: “Portekiz’de, varyantın topluluk yayılımı, geçen hafta ülkenin yeni koronavirüs vakalarının yüzde 60’ından fazlasının tespit edildiği Lizbon şehir merkezi bölgesinde tespit edildi.”
Delta varyantının neden olduğu kümeler kıtada hızla yayılıyor. FT şöyle bildiriyor: “Fransız makamları şu anda İspanya sınırına yakın Landes bölgesinde, genetik dizilim ile 125 Delta varyantı vakasının doğrulandığı ve 130 başka vakadan şüphelenildiği bir salgını kontrol altına almaya çalışıyorlar. Bu sayılar bölgedeki vakaların yüzde 30’unu temsil ediyor. Delta varyantının kümeleri, son haftalarda Paris’in güney banliyölerinde ve Strasbourg’da bir sanat okulunda da tespit edildi.”
Avrupa anakarasındaki hükümetler tarafından rapor edilen Delta enfeksiyonları şüphesiz ki eksik tahminlerdir. COVID vakalarının neredeyse hiçbir şekilde genomik dizilimi araştırılmamıştır. Birleşik Krallık, genom dizilimi araştırmalarında bir dünya lideri konumunda ve yarım milyondan fazla genomu tamamlamıştır. Buna karşılık FT’nin belirttiği gibi, “Almanya, Fransa ve İspanya sırasıyla 130.000, 47.000 ve 34.000 genom dizilimi çıkardı.”
Delta’nın dizilimi çıkarılmış tüm vakalardaki payına ilişkin modellenmiş tahminler, 16 Haziran’a kadar Birleşik Krallık’taki COVID vakalarının yüzde 98’inin Delta olduğunu buldu. Ülkedeki tüm COVID vakalarının yüzde 30’unun dizilimi çıkarılmıştı. Rusya’da, yüzde 1 dizilime dayalı olarak, COVID vakalarının yüzde 99’u Delta idi. Portekiz’de, vakaların yüzde 96’sı yüzde 5 dizilime dayalı olarak Delta idi. Vakaların yüzde 2’sinin diziliminin çıkarıldığı İtalya’da, vakaların yüzde 26’sı; Belçika’da ise yüzde 6’ya göre yüzde 16 Delta varyantıdır. Almanya’nın oranı, dizilimi çıkarılan yüzde 8’e dayalı olarak yüzde 15 Delta idi (Robert Koch Enstitüsü, yüzde 6’ya ulaşan Delta vakaları için “üst uç” tahmini yapmıştı). Sağlık Bakanlığı’nın Delta vakaları oranının yüzde 2 ila 4 arasında olduğunu hesapladığı Fransa’da, Gisaid verileri, dizilimi çıkarılan vakaların sadece yüzde 1’ine dayanarak vakaların neredeyse yüzde 7’sinin Delta olduğunu buldu.
Böyle bir genom diziliminin olmaması, pandeminin başlangıcında tüm büyük güçler tarafından benimsenen ilkenin ölümcül etkisine bir kez daha işaret ediyor. Bu; kârların ve ekonominin, nüfusun sağlığı ve yaşamından önce gelmesi gerektiği ilkesidir. Gezegendeki en zengin ülkelerden bazılarının dizilim eksikliği hakkında yorum yapan FT, Cenevre Üniversitesi Küresel Sağlık Enstitüsü Müdürü Antoine Flahault’dan alıntı yaparak, “Maliyetli, zaman alıcı ve ihmal edildi,” dedi.
İsveç’te, Halk Sağlığı Kurumu geçen Perşembe günü 71 varyant vakası ile Delta’nın “topluluk yayılımını” doğruladı. İsveç hükümeti, 10 milyon nüfustan bir milyondan fazla insanın enfekte olmasına ve 14.200’den fazla ölüme neden olan “sürü bağışıklığına” ulaşmak amacıyla koronavirüsün yayılmasına izin verme kararı almıştı. Kurumun genel müdürü Johan Carlson bir basın toplantısında şöyle konuştu: “Ufukta bazı kara bulutlar var ve bence esas olarak bunlar Delta varyantının salgınları. Delta, Avrupa’da ve ayrıca yerel olarak İsveç’te bulunuyor.”
Avrupa nüfusunun büyük bir kısmı aşılanmamış durumda ve bu, virüsün yayılmasına ve mutasyona uğramasına izin veriyor. Avrupa’da en yüksek aşılama oranına sahip Britanya’da bile, nüfusun sadece yaklaşık yarısı iki doz ile tam olarak aşılanmıştır. FT’nin belirttiği gibi, “Avrupa anakarasındaki çoğu ülkede aşılama oranları yüzde 20 ile yüzde 30 arasında geziniyor. Fransa’da nüfusun yaklaşık yüzde 26’sı tam olarak aşılanmış durumda.”
Avrupa hükümetleri, şirketlerin ve bankaların kârlarını güvenceye almak için ekonomilerini tamamen yeniden açma gündemlerini neredeyse hiç değiştirmedi.
Portekiz’de yetkililer, yalnızca geçen hafta sonu için başkent Lizbon’u kapatarak giriş çıkışları engellediler.
Britanya’daki Muhafazakâr hükümet, 21 Haziran’dan itibaren tüm nihai kısıtlamaları sona erdirmeyi ertelemek zorunda kalınca, 19 Temmuz’u “Dönüşüm Günü” ilan etti ve bir dizi süper yayıcı etkinlik duyurdu. Salı günü yapılan son duyuru, 7, 8 ve 11 Temmuz’da Euro 2020’nin yarı finalleri ve finali için Londra’daki Wembley Stadyumu’na 60.000 futbol taraftarının girmesine izin verileceğiydi. Maçları izleyecek taraftar sayısının büyüklüğü, Londra ile Avrupa’nın yönetici futbol organı UEFA arasında kararlaştırıldı.
Salı günü, İskoç Ulusal Partisi’nden İskoçya Başbakanı Nicola Sturgeon, kısıtlamaların en düşük seviyesine geçmenin 19 Temmuz’a kadar erteleneceğini ve İskoçya’da tüm büyük yasal COVID kısıtlamalarının 9 Ağustos’ta sona ereceğini duyurdu.