Britanya Savunma Bakanlığı’nın (MoD), Kent’teki bir otobüs durağında yanlışlıkla bırakıldığı iddia edilen gizli belgeleri, HMS Defender’ın Kırım’da Rus karasularına yönelik ihlalinin, hükümet ve silahlı kuvvetlerin en üst kademeleri tarafından planlanmış, hesaplı bir provokasyon olduğunu doğruluyor.

Geçtiğimiz Salı sabahı bir sivil tarafından sırılsıklam olmuş halde iki set belge bulundu. Bir set, HMS Defender’ın Çarşamba günü Kırım kıyılarındaki ihtilaflı sulardan geçişine Rusya’nın olası tepkisi üzerine Pazartesi akşamı bir tartışma yapıldığını detaylı olarak anlatırken, diğer set ABD liderliğindeki NATO operasyonu sona erdikten sonra Afganistan’da olası bir Birleşik Krallık askeri varlığına ilişkin planların ana hatlarını çiziyor.

İsmini vermek istemeyen sivil, belgeleri BBC’ye teslim ederek Çarşamba günkü askeri olaydan önce açıklanmasına izin verdi; bu da muhtemelen devlet yayın kuruluşu belgeleri elinde bekletmemiş olsaydı olayın gerçekleştirilmesini imkânsız hale getirirdi.

Neredeyse 50 sayfalık belgeler, uçak gemisi HMS Queen Elizabeth liderliğindeki Birleşik Krallık Uçak Gemisi Saldırı Grubu’nun bir parçası olan ve şu anda Hint-Pasifik bölgesine doğru yol alan Defender tarafından alınmış olabilecek alternatif rotaların e-postalarını ve PowerPoint sunumlarını içeriyor. Belgeler, Savunma Bakanlığı’ndaki üst düzey bir yetkilinin ofisinden çıkmış.

Bu ayın başlarında, Defender’ın daha büyük saldırı grubundan ayrılacağı ve Savunma Bakanlığı’nın ısrar ettiği şekilde, silah sistemlerinin kapalı ve geminin helikopterinin hangarlarında istiflenmiş olarak, “Ukrayna karasularından iyi niyetli bir geçiş” yapacağı duyurulmuştu. Ancak belgeler, Britanya’nın, Rusya’nın düşmanca bir tepki verme olasılığının farkında olduğunu ve yine de devam etmeye karar verdiğini doğruluyor.

Britanya’nın iyi niyetli pozu, ilgili suların Ukrayna’ya ait olduğu iddiasına dayanıyor. 1982 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi, yabancı bir geminin geçişinin “kıyı devletinin barışına, düzenine veya güvenliğine zarar vermediği” durumlarda “iyi niyetli” olarak kabul edildiğini belirtir. Ancak Rusya, Ukrayna’da ABD ve Avrupalı emperyalist güçler tarafından desteklenen bir darbeyle kurulan sağcı hükümetle artan gerilimin ortasında, 2014’te ilhak ettiğinden bu yana Kırım açıklarında egemenlik iddia ediyor.

Birleşik Krallık Ordusu, Deniz Kuvvetleri ve Hava Kuvvetlerini kapsayan Daimî Müşterek Karargâhtaki (PJHQ) bir yetkili, “Olası ‘hoş geldin partisi’nden ne anlıyoruz…?” diye soruyor.

Rusya’nın potansiyel tepkileri, “güvenli ve profesyonel” ile “ne güvenli ne de profesyonel” arasında değişen bir aralıkta sıralanmış. Belgeler, “ne güvenli ne de profesyonel” ifadesinin belirgin ve büyüyen bir olasılık olduğu sonucuna varmış.

Doğu Akdeniz’deki Rus kuvvetleri ile Uçak Gemisi Saldırı Grubu arasındaki son etkileşimlerin, “beklentiler doğrultusunda” ve dikkate değer olmadığı kaydedilmiş. Ancak “Savunma angajman faaliyetinden operasyonel faaliyete geçişin ardından, RFN (Rus Donanması) ve VKS (Rus Hava Kuvvetleri) etkileşimlerinin daha sık ve iddialı hale gelmesi kuvvetle muhtemeldir.”

“Kırım’ın güneybatı ucuna yakın bir ‘Trafik Ayrım Düzeni’nden (TSS) geçen kısa bir rota” veya HMS Defender’ı tartışmalı sulardan uzak tutan bir rota olmak üzere iki rota üzerinde düşünülüyormuş. Bu ikincisi reddedilmiş, çünkü Britanya’nın niyeti Ukrayna’nın tartışmalı sular üzerindeki iddiasını güçlendirmek olduğu için, bu onları “Britanya korkuyor/kaçıyor” olarak gösterecekmiş.

Belgelerde, BBC’den Jonathan Beale ve Daily Mail’den Marc Nicol gibi güvertede gazetecilerin de bulunmasının, “HMS Defender’ın eyleminin bağımsız olarak doğrulanması için bir seçenek” sunduğu belirtiliyor ve “Güçlü, meşru bir anlatıya sahibiz” ifadeleri yer alıyor.

Defender, Rus jetleri tarafından uyarı atışları yapılmadan ve yoluna bombalar atılmadan önce ilk kez 20 Rus uçağı ve iki sahil güvenlik gemisi tarafından takip edildiğinde, Kırım’ın yaklaşık 12 mil (19,3 km) uzağından seyrediyordu.

Bu belgelerin çoğu, “bilmesi gerekenlere” temelinde dağıtılmak üzere “resmi hassas” olarak işaretlenmiş. Ancak belgelerde ayrıca, Savunma Bakanı Ben Wallace’ın özel sekreterine hitaben yazılan ve NATO’nun Kararlı Destek Harekâtı’nın sona ermesinin ardından Britanya’nın Afganistan’da kalması yönündeki tavsiyelerinin ana hatlarını veren “Birleşik Krallık Çok Gizli” yazan bir belge de yer alıyor.

Belge, ABD’nin Britanya yardımı talebine dikkat çekerek şöyle uyarıyor; “Afganistan’da kalan herhangi bir Birleşik Krallık ayak izinin … karmaşık bir aktörler ağı tarafından hedeflenmeye karşı savunmasız olduğu değerlendirilmektedir.”

Görüşmeler, silah ihracatı gibi işlerin Britanya’yı Avrupalı güçlerle rekabete soktuğu durum da dahil olmak üzere, Britanya’nın Brexit sonrası dış politikası hakkındaki tartışmalarla bağlantılı. Ancak asıl endişe, Çin ve Hint-Pasifik’e yaklaşım konusunda “önceki yönetimden hâlâ çok fazla devamlılık” olduğu gerçeği de dahil olmak üzere, Başkan Joe Biden’in yeni yönetiminin niyetleri üzerine.

Sızıntı, büyük bir siyasi utanç kaynağıydı; MoD başlangıçta belgelerin kaybından endişe duyan çalışanın bunu geçen hafta derhal bildirdiğini ve “Daha fazla yorum yapmanın uygun olmayacağını” vurguladı.

Sızıntının Savunma Bakanlığı’ndaki kıdemli bir yetkilinin ofisinden geldiği ve durumun dikkatsizlikten daha fazlasını işaret edebileceği düşünüldüğünde, bu açıklama hiç kimseyi tatmin etmedi. Belgelerin asla binadan çıkarılmaması gerektiği ve daha sonra BBC’nin eline geçmeden önce keşfedildikleri garip yer göz önüne alındığında, Resmi Sırlar Yasası uyarınca yargılanmayla karşı karşıya kalabilecek bir “üst düzey yetkili”nin dahil olduğu bir polis soruşturmasının başlatıldığı duyuruldu.

Daily Telegraph’a konuşan bir kaynak şunları söyledi: “Savunma Bakanlığı Polisi, hemen bilgilendirildi ve acil bir soruşturma başlattı. Bu aşamada hiçbir şey göz ardı edilmiyor ve bunun sorumlu kişi için bir yargılanma ile sonuçlanması tamamen mümkün.”

Öfkeli bir eski deniz komutanı olan Tuğamiral Chris Parry ise Telegraph’a şunları belirtti: “Gelecekte insanlar hassas belgeler bulursa, onları polise götürmelidir. Bunu BBC’ye götüreceğine Rus büyükelçiliğine götürseydi. Sorumlu kişiyle ciddi şekilde ilgilenilmelidir. Güvenlik sınıflandırmalarını kaybetmeliler. Bu kişi en üst düzeyde sırlarla güvenilmez olduğunu kanıtladı.”

Potansiyel bir hükümet krizinin ortasında, İşçi Partisi, Kraliyet Donanması’nın, Rusya ile gerilimi artıran ve askeri çatışmaya yol açabilecek pervasız provokasyonu hakkında hiçbir şey söylemedi. Daha sonra Moskova, Britanya Büyükelçisi Deborah Bronnert’i Dışişleri Bakanlığı’na çağırmış ve Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, böyle bir olayın tekrarlanması halinde “hedefi bombalayabiliriz” uyarısında bulunmuştu.

İşçi Partisi’nin tek endişesi, Wallace ve Muhafazakâr hükümet tarafından Avam Kamarası’na ve halka hiçbir askeri operasyonun riske atılmadığına dair güvence vermek için hızlı bir soruşturma yapılmasını desteklemek oldu. İşçi Partili Gölge Savunma Bakanı John Healey, “Nihayetinde bakanlar, ulusal güvenliğin baltalanmadığını, hiçbir askeri veya güvenlik operasyonunun etkilenmediğini ve böyle bir şeyin bir daha olmamasını sağlamak için uygun prosedürlerin yürürlükte olduğunu halka teyit edebilmelidir,” dedi.