Op 20 maart werden provinciale staten gekozen in alle van de 12 provincies van Nederland. De belangrijkste uitkomst van de verkiezingen was de toetrede tot de Senaat van het Forum voor Democratie (FVD), geleid door Thierry Baudet. De extreem-rechtse, bijna fascistische partij won 12 van de 75 zetels.

De FVD werd voor het eerst verkozen in de Tweede Kamer in 2017, toen het twee van de 150 zetels won. In een verklaring na de provinciale verkiezingen bracht Baudet een boodschap aan premier Mark Rutte: “FVD langer negeren, dat lukt je nooit.”

Het was de eerste keer dat de FVD meedeed aan de provinciale verkiezingen, en het eindigde in de top drie in alle provincies. Het is de sterkste partij in Noord-Holland en Zuid-Holland, waar de hoofdstad Amsterdam, de haven van Rotterdam en het politieke centrum in Den Haag zijn gevestigd.

De politieke agenda van de FVD omvat een oproep voor het sluiten van de grenzen. Het profiteerde van de vreemdelingenhaat opgestookt door de rechtse-liberale VVD van premier Rutte en de extreem-rechtse Partij Voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders.

Op dezelfde nationalistische gronden, stelt FVD voor om de Europese Unie te verlaten. Verder is FVD leider Thierry Baudet een zogenaamde “klimaatverandering ontkenner.” Hij genereerde wat steun vanuit de arbeidersklasse met kritiek op de overheidsuitgaven aan duurzame energie in plaats gezondheidszorg.

De opkomst was hoger, op 56 procent, dan in de vorige provinciale verkiezingen in 2015, toen kwam 48 procent van de stemmers opdagen.

De media concentreerden hun aandacht op een belangrijk gevolg van de provinciale verkiezingen: de samenstelling van de Eerste Kamer, de Senaat, die wordt gekozen door de provinciale raden.

Terwijl de Senaat nog moet worden gekozen in de komende weken, is het al duidelijk dat de regeringscoalitie haar kleine meerderheid heeft verloren. De coalitiepartijen, de rechts-liberale VVD, de liberale D66 en het christendemocratische CDA, met uitzondering van de christelijk-conservatieve ChristenUnie, zijn zetels verloren. De extreem-rechtse Partij Voor de Vrijheid (PVV) en de Socialistische Partij (SP) verloren de helft van hun senatoren, de sociaal-democratische PvdA verloor een zetel.

De pseudo-linkse groenen van GroenLinks hebben hun zetels in de Senaat verdubbeld. Ze profiteerden van hun standpunten op klimaat kwesties, zoals het compenseren van gestegen energiekosten voor huishoudens en hogere klimaatbelastingen voor bedrijven. De regerende VVD heeft haar programma aangepast aan enkele standpunten van GroenLinks, en minimaliseerde daarmee hun verliezen tot slechts één zetel.

Maar dit is niet, zoals de media claimt, een “draai naar links.” Terwijl de overgang van fossiele brandstoffen naar een hernieuwbare energievoorziening populair is, kan veel geld worden verdiend door enkele van de trouwste bondgenoten van de VVD, zoals de grote energie en technologie bedrijven.

Om wetgeving door de Senaat gepasseerd te krijgen, moet de regeringscoalitie de steun zoeken van oppositiepartijen. Mark Rutte: “We gaan de komende tijd zorgen voor meerderheden. Dat betekent veel koffie drinken en nog meer bellen.”

GroenLinks heeft zich gretig bereid getoond tot samenwerking. Hun negen senatoren zouden genoeg voor een meerderheid zijn. GroenLinks leider Jesse Klaver zei: “Vorige week werden er klimaatbeloften gedaan door Rutte. Wij gaan hem aan die beloftes houden.” Andere partijen, zoals de sociaal-democraten van de PvdA en de rechtse PVV, stellen bepaalde eisen waaraan moet worden voldaan, indien de regeringscoalitie hun steun zoekt.

De belangrijkste winnaar van de verkiezing is de FVD. Net als alle fascistische partijen, zowel historisch als op dit moment, voert FVD een extreem-rechtse agenda, die alleen de belangen van hun kapitalistische bondgenoten en weldoeners dient. Ze combineren nationalisme en vreemdelingenhaat met demagogische beloften over onderwerpen als gezondheidszorg en onderwijs.

Baudet spreekt nationalistische sentimenten aan en stelt xenofoob, anti-immigratie beleid voor, en gebruikt daarbij dezelfde methoden als Donald Trump met zijn “America First” rally's en zijn tirades over “immigranteninvasies.” Terwijl het hele politieke establishment van plan is om de financiële lasten van de energietransitie de ruggen van de werkers te plaatsen, pleit FVD voor het beëindigen van investeringen in hernieuwbare energiebronnen, en beweert dat dat “te duur” is.

Daarnaast profiteert Baudet van de ontevredenheid over de nationale overheid. Na tientallen jaren van soberheid en “crisis management”, oorspronkelijk ingezet door de sociaaldemocraten van de PvdA, hebben mensen genoeg van bezuinigingen op sociale programma's, pensioenen en lonen. Baudet hekelt openlijk de politieke elite en de “banencarrousel” en doet daarmee een beroep op de woede over het politieke establishment.

Echter, het politieke establishment heeft niets te vrezen van Baudet's aanklachten, die zijn alleen voor het publiek. Hij heeft een basis van supporters verzameld in de kapitalistische klasse en welvarende middenklasse, door zichzelf te portretteren als welvarend en cultureel onderlegd, en door te verwijzen naar kunst, cultuur en geschiedenis in zijn toespraken. In zijn overwinningstoespraak, verwees Baudet naar het klimaatbeleid. “De uil van Minerva is neergedaald”, sprak hij. Die moet volgens hem „de afgod die Transitie heet”, verdrijven.

De opkomst van fascistische tendensen binnen de heersende kringen is te zien in verschillende Europese landen. De Duitse “Alternative für Deutschland” (AfD), de regerende Fidesz partij in Hongarije en het Nederlands Forum voor Democratie, maar ook in Amerika. De onlangs in Brazilië gekozen president Jair Bolsonaro staat bekend om zijn anti-immigratie standpunten, zijn openlijke bewondering voor de Braziliaanse militaire dictatuur, en zijn beloften aan transnationale ondernemingen en de “vrije markt.”

In de VS verklaart President Trump openlijk klassenoorlog door te beweren dat het “schemeruur van het socialisme” is aangekomen, en bezweert, “Amerika zal nooit een socialistisch land zijn.”

Als sociaaldemocratische partijen, groenen, zogenaamde “socialisten” en andere pseudo-linkse partijen keer op keer teleurstellen en de arbeidersklasse verraden, zoeken mensen een alternatief. En omdat er geen zichtbaar links alternatief is, struikelen sommige kiezers in de val van het stemmen voor rechtse partijen.