Facebook’un sahip olduğu tüm hizmetler ve uygulamalar ağı, Pazartesi günü Doğu ABD saatiyle yaklaşık 11.40’tan [TSİ 18.40] itibaren dünya çapında saatlerce devre dışı kaldı.

Kullanıcılar, şirketin Facebook, Instagram, WhatsApp, Messenger ve Oculus platformlarının başlangıçta hata mesajları gösterdiğini ve ardından çalışmaz hale geldiğini belirttiler. Uluslararası olarak aylık yaklaşık 3 milyar aktif kullanıcıya sahip olan Facebook’un durumunda ise, platformun “internetten kaybolduğu” bildirildi.

Çöküntünün etkisi, Facebook’un internetle eşanlamlı olduğu Myanmar ve Hindistan gibi ülkeler de dahil olmak üzere dünya çapında hissedildi. WhatsApp ve Messenger gibi uygulamalardan bazıları, her gün miyarlarca insanın aileleri ve arkadaşlarıyla iletişim kurduğu başlıca araçları oluşturuyor. Pazarlama ve satış promosyonu için Facebook’a dayanan bazı işletmeler faaliyet gösteremedi.

Aynı zamanda, sosyal medya pazarındaki hakimiyeti nedeniyle Facebook, insanlar tarafından diğer uygulamalarda ve hizmetlerde oturum açmak ve hesaplarını yönetmek için kullanılıyor. Bunların arasında alışveriş siteleri, kurumsal yazılımlar, haber siteleri, akıllı TV’ler ve internete bağlı ev aletleri ve elektronik cihazlar da bulunmakta.

Çöküntü Facebook’un neredeyse tüm dahili iş ve çalışan iletişim sistemlerini de felç etti ve personeli, soruna bir çözüm bulmaya çalışmak için kısa mesaj ve diğer alternatifleri kullanmak zorunda bıraktı.

New York Times’ın teknoloji muhabiri Sheera Frenkel, bir Facebook çalışanının telefonda kendisine çalışanların “bu sabah yaka kartları kapıları açamadığı için çöküntünün boyutunu değerlendirmek üzere binalara giremediklerini” söylediğini bildirdi.

Associated Press (AP) muhabiri Phillip Crowther ise Twitter’da şöyle yazdı: “Facebook’tan bir kaynak: ‘burası kargaşa içinde, tüm dahili sistemler de çalışmıyor.’ [Kaynağım] Bana çalışanların kısa mesaj ve Outlook e-posta yoluyla birbirleriyle iletişim kurduklarını söylüyor.”

Saat 12.22’de [TSİ 19.22] Facebook, çöküntünün boyutunu önemsiz gibi göstermeye çalışan bir mesajı tweetledi: “Bazı kişilerin uygulamalarımıza ve ürünlerimize erişmekte sorun yaşadığının farkındayız. İşleri olabildiğince çabuk normale döndürmek için çalışıyoruz ve verdiğimiz her türlü rahatsızlıktan dolayı özür dileriz.”

Saat 18.33’de [TSİ 01.33] şirket başka bir tweet daha attı: “Dünyanın dört bir yanında bize güvenen devasa insan ve işletmeler topluluğuna sesleniyoruz: üzgünüz. Uygulamalarımıza ve hizmetlerimize yeniden erişimi sağlamak için sıkı çalışıyoruz ve şu anda tekrar çevrimiçi olduklarını bildirmekten mutluluk duyuyoruz. Bizimle birlikte sabrettiğiniz için teşekkürler.”

Bu satırlar yazılırken, tüm birincil uygulamalar (Facebook, WhatsApp, Instagram ve Messenger) tekrar çevrimiçi olmuştu. Facebook, kesintinin nedenini henüz bildirmemiş olsa da, çöküntünün kötü niyetli bir eylemin ürünü olduğunu gösteren hiçbir kanıt sunulmadı.

AP, Facebook’un görevden ayrılan baş teknoloji sorumlusu Mike Schroepfer’in çöküntüden etkilenen herkesten “içten özür dilerim” tweetini attığını ve suçu “ağ sorunlarına” yüklediğini bildirdi.

Haber ajansı ayrıca, bir ağ izleme ve istihbarat şirketi olan Kentik Inc.’in internet analizi direktörü Doug Madory ile de röportaj yaptı. Madory’ye göre kesintilerin sebebi “internetin geri kalanına kendi özellikleriyle nasıl iletişim kuracağını söyleyen” temel verilerin silinmesiyle ilgili olabilir. Madory şöyle devam etti: “Bu tür veriler, internetin Alan Adı Sistemi’nin bir parçasıdır. Bu sistem, internet trafiğini yönlendiren merkezi bir bileşendir. Facebook, konumunu herkese açık internet üzerinde yayınlamadan, uygulamalar ve web adresleri onu bulamazlar.”

The Verge ise şunları belirtti: “Cloudflare Kıdemli Başkan Yardımcısı Dane Knecht, Facebook’un sınır geçit protokolü rotalarının (BGP, ağların internet trafiğini iletmek için en iyi yolu seçmesine yardımcı olur) aniden ‘internetten çekildiğini’ ifade ediyor.”

Blockchain platformu Chia’da Ekosistemden Sorumlu Başkan Yardımcısı J. Eckert, Twitter’da şöyle yazdı: “Bu Facebook kesintisi, bazılarının fark ettiğinden veya kabul etmeye istekli olduğundan ÇOK DAHA büyük bir sorun. [Facebook’un] Tüm DNS kayıtları internetteki tüm kök sunuculardan silindi. Bu, ya tüm zamanların en karmaşık ve koordineli hacki VEYA şimdiye kadarki en büyük insan hatası.”

Forbes, Pazartesi öğleden sonra, Facebook kesintisinin, şirket hisselerinin değerinde yaşanan yüzde 4,8’lik düşüşte veya yaklaşık 117 milyar dolarlık kayıpta rol oynadığını bildirdi. Düşüş aynı zamanda şirketin kurucusu ve CEO’su olan Mark Zuckerberg’in kişisel servetinde 5,9 milyar dolarlık bir düşüşe dönüştü.

Facebook için kayıp gün, şirketin pazarlama hizmetleri gelirinde de 330 milyon dolarlık bir kayıp anlamına geliyor.

Facebook’un borsa değerinin üzerinde, sızan iç dokümanlar ve ifşaatçılık yapan eski çalışan Frances Haugen’in eleştirilerinin baskısı da var. Pazar günü “60 Minutes” programına konuşan Haugen, şirketin “insanlardan önce kâra” öncelik veren bir şirket kültürüne sahip olduğunu söyledi.

“Facebook Belgeleri” olarak adlandırılan ifşaatçı hikâyesi, —132 yıllık varlığını “insanlardan önce kâra” öncelik vermeye adamış bir yayın olan— Wall Street Journal tarafından yayımlandı ve şirket yöneticilerinin kamu yararı pahasına büyümeye odaklandıklarını ortaya koydu. Haugen, Facebook’un iç belgelerini açıkladı. Bunlar arasında, şirketin kendi yaptığı araştırmalardan, Facebook’un nefreti ve yanlış bilgileri büyüttüğünü ve akıl sağlığına zararlı olduğunu gösteren dokümanlar da var.

Facebook’un ve ilgili tüm platformlarının Pazartesi günü kapanması, milyarlarca insanın kişisel, sosyal ve profesyonel nitelikteki kritik günlük görevler için çevrimiçi sosyal ağların istikrarına olan bağımlılığını ortaya çıkardı. Kesintinin nedeni ne olursa olsun, bu durum, ileri teknolojilerin bir avuç milyarderin özel mülkiyetinden kamulaştırılması ve uluslararası işçi sınıfının ihtiyaçlarına hizmet etmek üzere sosyalist bir temelde işletilen kamu mülkiyetine dönüştürülmesi gerekliliğini gündeme getiriyor.

5 Ekim 2021