Alman hükümeti, doğalgaz ithalatçısı Uniper’i satın almak ve ayakta tutmak için 29 milyar avro harcıyor. Bu miktar, devletin bankacılık sektörünü 480 milyar avro ile desteklediği 2008 mali krizinden bu yana tek bir şirketi ayakta tutmak için harcanan en yüksek meblağdır. Ve muhtemelen bu sadece bir başlangıç olacak; 2022’nin ilk yarısında Uniper 12,3 milyar avro net zarar açıkladı.
Çarşamba günü Alman hükümeti, Uniper ve önceki çoğunluk sahibi Fortum, Uniper’in yüzde 98,5’inin Alman devlet malı olmasını öngören bir anlaşma imzaladı. Federal hükümet Fortum’a hisseleri için 480 milyon ve Düsseldorf merkezli şirkete sağladığı krediler için 8 milyar avro ödeyecek. Uniper’e sermaye enjeksiyonu olarak 8 milyar avro daha akacak. Financial Times’ın hesaplamasına göre, federal hükümetin daha önce gruba kredi olarak sağladığı 13 milyar avro ile birlikte toplam maliyet yaklaşık 29 milyar avroya ulaşıyor.
Ekonomi Bakanlığı bu büyük harcamayı “şirketler, belediye hizmetleri ve tüketiciler için enerji arzını güvence altına alacağını” söyleyerek gerekçelendiriyor. 100’den fazla belediye ve büyük şirkete doğalgaz tedarik eden ve Almanya’nın gaz arzının yüzde 40’ını karşılayan Uniper, Rusya’dan artık ucuz gaz alamadığı ve tedarik sözleşmelerini yerine getirmek üzere eksik miktarları gaz piyasasından pahalıya satın almak zorunda kaldığı için günlük 100 milyon avrodan fazla zarar ediyor.
Son altı ayda Uniper, Rusya’nın yaptırımları nedeniyle faaliyete geçirilemeyen Kuzey Akım 2 boru hattındaki hissesi için de iki milyar avro zarar yazmak zorunda kaldı.
Hükümetin Uniper’e aktardığı 29 milyar avro, sayısız özel hane ve işletmeyi iflas ettiren fahiş gaz fiyatlarının düşürülmesine -olsa olsa- çok az yardımcı olacaktır. Ekim ayında yürürlüğe girecek olan ve dört kişilik bir haneye yılda 700 avro ek maliyet getirecek olan gaz vergisi bile Ekonomi Bakanı Robert Habeck’in (Yeşiller), esasen Uniper’i desteklemek için tasarlanmış olmasına ve kamulaştırmadan sonra yasal olarak tartışmalı olmasına rağmen, bağlı kalmak istediği bir şey.
Kilovat saat (kWh) başına 20 sent gaz fiyatıyla, yıllık 20.000 kWh tüketimi olan dört kişilik bir hane, bu yıl gaz faturası için yaklaşık 5.000 avro ödemek zorunda kalacak. Yeni sözleşmeler Ağustos ayında kWh başına 28 sent gibi çok daha yüksek bir fiyattan imzalandıı; 2021’de bu fiyat 5 sentti. Çoğu kısa vadeli sözleşmeler imzalayan ve şu anda yüzde birkaç yüzlük fiyat artışlarıyla karşı karşıya olan enerji yoğun küçük ve orta ölçekli işletmeler için durum tam bir felaket.
Uniper için ayrılan 29 milyar avronun büyük bir kısmı, enerji kıtlığı ve spot piyasalardaki astronomik fiyatlar nedeniyle rekor kârlar elde eden büyük enerji şirketlerinin kasasına akıyor.
Uniper 2016 yılında Alman enerji devi Eon’dan ayrılmış ve 2022 yılının ilk yarısında 4,1 milyar avro kâr etmişti. Uniper, Eon için bir tür “kötü banka” işlevi gördü; grup fosil enerjileri dışarıya verirken daha kârlı olan şebeke, enerji hizmetleri ve yeşil enerji işlerine yöneldi.
O tarihten bu yana Uniper birkaç kez el değiştirdi ve nihayet 2020 yılında çoğunluk hissesi Finlandiya devletine ait olan Fortum tarafından tamamen devralındı. Bu, kötü bir anlaşmaydı: Fortum, onun hisseleri için 7 milyar avro ödedi ve toplam 900 milyon temettü topladı, şimdi satış için 480 milyon avro aldı.
Uniper sadece Almanya’nın en büyük gaz ithalatçısı değil, aynı zamanda enerji santralleri ve gaz depolama tesisleri de işletiyor. Grup, yaklaşık 5.000’i Almanya’da olmak üzere 40 ülkede 11.500 kişiyi istihdam ediyor. Başlıca pazarları Almanya, Birleşik Krallık, İsveç ve -Ukrayna savaşına kadar- Rusya’ydı. Rus iştiraki Unipro, beş enerji santrali işletiyor, 4000 kişi istihdam ediyor ve son dönemde faaliyet kârlarının beşte birini oluşturuyordu. Grubun geçen yılki cirosu 164 milyar avro civarındaydı.
Şu anda Uniper’i kurtarmak için harcanan 29 milyar avro, Avrupalı güçlerin Rusya’ya karşı savaş ve yaptırımlar için ödediği ve eninde sonunda sosyal kesintiler, işten çıkarmalar ve karşılanamaz enerji fiyatları şeklinde işçi sınıfına yansıyacak olan devasa bedelin bir parçasıdır.
Düşünce kuruluşu Bruegel tarafından yapılan hesaplamalara göre, 27 AB üyesi ülke enerji krizini hafifletmek için 314 milyar avro, Britanya ise 178 milyar avro ayırdı.
Tahmin edilebileceği üzere, hizmet sektörü sendikası Verdi, federal hükümetin 29 milyar avroluk eylemini tamamen destekliyor. Verdi federal yönetim kurulu üyesi Christoph Schmitz, Uniper’in “Federal hükümet tarafından devralınması arz güvenliğinin sağlanması için gereklidir ve çalışanların menfaatinedir,” dedi. Schmitz, iflas Almanya’daki gaz piyasası ve tüm enerji ve ısınma arzı için hesaplanamaz bir risk olacaktır, diyordu.
Uniper’in iş konseyi başkanı Harald Seegatz da bu hamleyi memnuniyetle karşıladı. Almanya’da yaklaşık 5000 çalışanı bulunan Uniper’in enerji arzı için sistematik olarak önemli olduğunu ve kalıcı desteğe ihtiyaç duyduğunu söyledi. Seegatz, “Federal hükümetin Uniper’e katılımını uzun vadeli bir taahhüt olarak görmesi” talebinde bulundu.
Bu doğrudan doğruya iş ve yaşam standartlarının savunulmasına karşı bir saldırıdır. Verdi hem savaşta hem de işçi sınıfına yönelik saldırılarda egemen sınıfı desteklemektedir. Zararları sosyalleştirmek ve kârları özelleştirmek yerine, büyük enerji şirketleri tazminatsız olarak kamulaştırılmalıdır. Toplumsal bir felaketi ancak savaşa ve enflasyona karşı mücadeleyi sosyalist bir program uğruna mücadeleyle birleştiren bağımsız bir uluslararası işçi sınıfı hareketi önleyebilir.