روز جمعه، ۱۱ ژوئیه، گروهی از حزب کارگران کردستان (پکک) در حومه سلیمانیه، در منطقه اقلیم کردستان عراق مراسمی برای خلع سلاح برگزار کردند. پکک از سال ۱۹۸۴ درگیر نبرد مسلحانه با ترکیه بوده است. حدود ۲۵۰ نفر از فعالان جنبشهای سیاسی مختلف کرد در ترکیه و عراق، و همچنین یک هیئت بینالمللی در این مراسم شرکت کردند، که طی آن حدود ۳۰ نفر از مبارزان پکک سلاحهای خود را سوزاندند.
در بیانیهای که توسط گروه صلح و جامعه دموکراتیک در این مراسم قرائت شد، آمده است: «با حسن نیت و عزم راسخ برای تضمین موفقیت عملی فرآیند صلح و جامعه دموکراتیک، و برای پیشبرد مبارزهمان برای آزادی، دموکراسی و سوسیالیسم از طریق فعالیت های سیاسی دموکراتیک و قانون، ما داوطلبانه سلاحهای خود را در حضور شما کنار میگذاریم.»
آنها در ادامه ابراز داشتند: « در این فضای سرکوب و استثمار فاشیستی فزاینده جهانی، در منطقه ما خاورمیانه که در حال تبدیل شدن به حمام خون است، ما اهمیت خطیر، صحت و ضرورت تاریخیِ گامی را که برداشتهایم، میبینیم و احساس میکنیم. مردم ما بیش از هر زمان دیگری به یک زندگی آزاد، برابر و دموکراتیک در سایهٔ صلح نیاز دارند.»
پس از قرائت بیانیه، بسه هوزات، رئیس مشترک شورای اجرایی اتحادیه جوامع کردستان (KCK)، که پکک به آن تعلق دارد، گفت: «شکی نیست که برای موفقیت این ابتکار تاریخی، انجام اصلاحات حقوقی جدی [در ترکیه] ضروری است. اصلاحات حقوقی و قانون اساسی یک ضرورت است.»
فرایند خلع سلاح پکک در ۲۲ اکتبر با فراخوان دِولت باغچلی، رهبر حزب فاشیست حرکت ملی (MHP) و متحد رئیس جمهور رجب طیب اردوغان، آغاز شد. باغچلی اعلام کرد که عبدالله اوجالان، رهبر زندانی پکک، در صورت انحلال سازمان خود میتواند در پارلمان سخنرانی کند و آزاد شود.
اوجالان پس از مذاکره با هیئتی از حزب برابری و دموکراسی خلقها (DEM)، در ۲۷ فوریه خواستار خلع سلاح و انحلال پ ک ک شد. اوجالان در نامه خود ورشکستگی تاریخی و سیاسی حزب خود را اعلام کرد و «ادغام با دولت» را پیشنهاد داد. پکک در کنگرهای که در روزهای ۵ تا ۷ مه برگزار شد، در پاسخ به این فراخوان تصمیم گرفت خود را منحل کرده و به مبارزهی مسلحانه پایان دهد.
قبل از مراسم خلع سلاح در روز چهارشنبه، دولت اردوغان اجازه پخش بیانیه ویدیویی اوجالان را داد. اوجالان در اولین بیانیه ویدیویی خود از زمان محاکمهاش در سال ۱۹۹۹ گفت، «برقراری تشکیلات خلع سلاح، این فرآیند را تسریع خواهد کرد. این گذاری داوطلبانه از مرحله مبارزه مسلحانه به مرحله سیاست دموکراتیک و قانون مدار است. این نباید یک شکست، بلکه یک دستاورد تاریخی تلقی شود.»
رئیس جمهور اردوغان در سخنرانی روز شنبه خود، تحلیل وبسایت جهانی سوسیالیستی مبنی بر اینکه پشت توافق با پکک جنگ امپریالیستیِ در حال تعمیق برای تقسیم مجدد خاورمیانه و جاهطلبیهای توسعهطلبانه بورژوازی ترکیه قرار دارند را تایید کرد.
اردوغان با ترسیم چشماندازی بورژوایی مبتنی بر «ائتلاف ترک-کرد-عرب» گفت: «امروز، صفحه جدیدی در تاریخ گشوده شده است. درها به یک ترکیه بزرگ و قوی کاملاً باز شده اند.» او پس از این ادعا که این سه ملت در تاریخ هنگامی که بر پایه اسلام متحد شدهاند، به پیروزهایی دست یافتهاند، ادامه داد: «دمشق شهر مشترک ماست. دیاربکر شهر مشترک ماست. ماردین، موصل، کرکوک، سلیمانیه، اربیل، حلب، هاتای و استانبول شهرهای مشترک ما هستند.»
اردوغان افزود: «عملیات های زمینی ما در عراق و انقلاب ۸ دسامبر در سوریه، دستمان را در مبارزه با تروریسم تقویت کرد. ما فرآیندی بسیار حساس و محتاطانه را برای بهرهبرداری از فرصتی که پیش روی کشورمان گشوده شده بود، مدیریت کردیم.»
این اظهارات نشان میدهند که توافق با پکک هیچ ارتباطی با حل مسئله کردها بر اساس «صلح و دموکراسی» ندارد. بلکه، هدف چشماندازاعلام شده، فراهم کردن مبنایی سیاسی برای ادعای نخبگان ترکیه به مرزهای «سوگند ملی» یا «میثاق ملی» است که نخبگان ترکیه در سال ۱۹۲۰ در بحبوحه فروپاشی امپراتوری عثمانی ایجاد کردند. این مرزها شامل مناطق شمال سوریه و عراق میشد که ساکنان آنها عربها، کردها و ترکمنها هستند.
بورژوازی ترکیه با وانمود کردن به حمایت از کردها و عربها، در حال تدارک برای طرح ادعای مالکیت بر سوریه، عراق و مناطق فراتر از آن در بحبوحهٔ جنگ امپریالیستیای است که هدفش تضمین سلطهٔ کامل آمریکا، همراه با اسرائیل، بر خاورمیانه و باز ترسیم مرزها ست.
قابل توجه است که فارسها، گروه قومی غالب در ایران که ایالات متحده آنها را مانعی برای سلطه خود در خاورمیانه میبیند، با وجود مسلمان بودن، در «ائتلاف مسلمانان» اردوغان گنجانده نشدهاند. بیانیه اردوغان تنها یک ماه پس از حمله نظامی ایالات متحده و اسرائیل، هم پیمانان ترکیه، به ایران صادر شد.
اردوغان در سخنرانی خود همچنین گفت که کمیسیونی پارلمانی برای تعیین مراحل بعدی تشکیل خواهد شد و و به تغییرات قانونی و قانون اساسی اشاره کرد. او اعلام کرد که آنها با حزب برابری و دموکراسی خلقها (DEM) و همچنین با حزب حرکت ملی (MHP)، شریک ائتلاف مردمی او همکاری خواهند کرد: «به عنوان ائتلاف مردمی، ما، حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی، این روند را با همکاری هیئت [حزب] برابری و دموکراسی خلقها (DEM) پیش خواهیم برد... حزب عدالت و توسعه، حزب حرکت ملی و حزب برابری و دموکراسی خلقها اکنون تصمیم گرفتهاند که حداقل بهصورت سهجانبه، با هم در این مسیر گام بردارند.» این تغییرات احتمالی در قانون اساسی با همان جاهطلبیهای ارتجاعی هدایت خواهند شد. در حقیقت بورژوازی ترکیه و متحدان امپریالیست آن، ذاتاً با حقوق دموکراتیک و آرمانهای صلح جویانه همه مردم، از جمله کردها، خصومت دارند.
اوزگور اوزل، رهبر حزب جمهوریخواه خلق (CHP)، که تحت سرکوب فزاینده دولت اردوغان بوده است، دوباره حمایت خود را از این توافق ابراز کرد و گفت: «ما از اقدام نمادین امروز این سازمان تروریستی در زمین گذاشتن سلاحها استقبال میکنیم.»
با این حال، اوزل مجبور شد به تناقض میان از بین بردن حتی محدودترین حقوق دموکراتیک و ادعای «دموکراتیزه کردن» ترکیه اشاره کند. او این کار را با حمایت از مفهوم «جبهه داخلی» مورد نظر اردوغان انجام داد و اظهار داشت: «فضایی که در آن به جای شهرداران منتخب، متولیان منصوب میشوند، تحقیقات در مورد جرمانگاری مشارکت کردها در شوراهای شهرداری ادامه دارد، سیاستمداران منتخب به طور غیرقانونی زندانی میشوند و رقابت دموکراتیک فلج شده ، دشمن اصلی صلح اجتماعی و بزرگترین مانع برای تقویت جبهه داخلی ماست.»
در واقع، «تحکیم جبهه داخلی» به معنای تحت انقیاد در آوردن طبقه کارگر به منافع طبقاتی و جاهطلبیهای ارتجاعی بورژوازی ترکیه در خاورمیانه است. در دستور کار طبقه حاکمه برای جنگ افروزی در خارج و جنگ طبقاتی در داخل، حقوق دموکراتیک و اجتماعی در معرض حمله قرار گرفته اند و هیچ امکانی برای هیچ گونه «دموکراتیزه کردن» یا اصلاحات اجتماعی وجود ندارد.
این ادعا که این فرایند، آنطور که اردوغان و اوجالان مطرح میکنند صلح و دموکراسی را برای مردم کرد و ترک، خاورمیانه و حتی مردم جهان به ارمغان خواهد آورد، فریبی بیش نیست. توافق بین آنکارا و پکک در حالی صورت میگیرد که ایالات متحده و اسرائیل در حال باز ترسیم خاورمیانه از طریق جنگ هستند و اردوغان در حال تحکیم یک دیکتاتوری ریاست جمهوری در ترکیه است که حقوق اساسی دموکراتیک را از بین میبرد.
ایالات متحده، به عنوان کانون بحران جهانی نظام سرمایهداری، به دنبال حفظ سلطه جهانی خود از طریق تجاوز نظامی است. از سال ۲۰۲۲، ایالات متحده در اوکراین با روسیه در جنگ بوده است. در ژانویه، دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب وقت، برنامهای برای تسخیر و هژمونی جهانی اعلام کرد که چین و متحدانش را هدف قرار میدهد.
در ماه دسامبر، به قدرت رسیدن جهادیهای هیئت تحریر الشام (HTS) در سوریه، با حمایت ترکیه، ایالات متحده و سایر قدرتهای ناتو، نفوذ آنکارا و تلآویو را در این کشور افزایش داد. این عملیات تغییر رژیم که منجر به سرنگونی بشار اسد، رئیسجمهور تحت حمایت روسیه و ایران شد، بخشی از عملیات گستردهتر ایالات متحده در خاورمیانه علیه ایران و متحدانش بود. از اکتبر ۲۰۲۳، اسرائیل نسلکشی فلسطینیان در غزه را ادامه داده و در عین حال به حزبالله در لبنان حمله می کند و دست به حملات هوایی علیه ایران می زند.
چشمانداز باز ترسیم مرزها در خاورمیانه، نفوذ فزاینده اسرائیل، و احتمال تاسیس یک کشور یا اعطای جایگاهی به جمعیت کردهای پراکنده در ترکیه، عراق، سوریه و ایران، آنکارا را به تکاپو انداخته است. این عوامل تا حد زیادی توافق بین آنکارا و پکک را شکل داده است.
در آغاز این فرایند در اکتبر گذشته، اردوغان اعلام کرد: «در حالی که نقشهها با خون باز ترسیم میشوند، در حالی که جنگی که اسرائیل از غزه تا لبنان به راه انداخته است به مرزهای ما نزدیک میشود، ما در تلاشیم تا جبهه داخلی خود را تقویت کنیم.» اما همانطور که اظهارات اردوغان نشان میدهد، توافق میان آنکارا و پکک نه یک اقدام تدافعی، بلکه واکنشی ارتجاعی با هدف تضمین سهم بورژوازی ترکیه از غنایم جنگ امپریالیستی در خاورمیانه است.
آنکارا، شریک جرم جنایات آمریکا و اسرائیل، همچنین درگیر رقابتی جدی برای هژمونی منطقهای با تل آویو است. اردوغان مدعی شد که نسلکشی اسرائیل در غزه، که با کمک آنکارا از طریق تأمین تجهیزات جنگی، ارسال محمولههای نفتی و ارائهی اطلاعات از پایگاههای مستقر در ترکیه انجام می شود، به این دلیل امکانپذیر است که «ترکها، کردها و عربها نمیتوانند مانند گذشته در تاریخ، گرد هم آیند و ائتلافی تشکیل دهند.» او به این ترتیب، عامدانه نقش رژیمهای ترکی و عربی و جنبش ناسیونالیستی کرد را که هر یک از آنها همدست امپریالیسم آمریکا - ناتو و حامی اسرائیل هستند تحریف کرد.
در حالیکه آنکارا از طریق اوجالان به دنبال مجبور کردن پکک به خلع سلاح است، سازمان همتای آن در سوریه را تحت فشار قرار میدهد تا با متحدان هیئت تحریر الشام خود در دمشق کنار بیاید. یگانهای مدافع خلق کرد (YPG) در کنار نیروهای آمریکایی، شمال شرقی سوریه را کنترل میکنند و اسرائیل آنها را «متحدان طبیعی» خود تلقی می کند. آنکارا تلاش میکند با رسیدن به توافقی با رژیم هیئت تحریر الشام (HTS) و پایان دادن به ساختار خودگردان، نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) — که شامل یگانهای مدافع خلق (YPG) نیز میشود و عملا رهبری یک تشکیلات خودمختار در سوریه را بر عهده دارد — به بخشی از ارتش سوریه تبدیل کند.
روز چهارشنبه، هیئتی از SDF با مقامات «دولت انتقالی» سوریه در کاخ تشرین در دمشق دیدار کرد. بنا به گزارشات، این مذاکرات که تحت نظارت ایالات متحده و فرانسه برگزار شد، به دلیل اختلافات اساسی شکست خورد. در جریان این نشست، رژیم هیئت تحریر الشام سه خواسته اصلی SDF (تغییر نام جمهوری عربی سوریه، اجرای یک سیستم حکومتی غیر متمرکز و به رسمیت شناختن نیروهای SDF به عنوان یک بلوک مستقل در ارتش سوریه) را رد کرد. آنکارا نیز با این خواستهها مخالف است.
توماس باراک، سفیر آمریکا در ترکیه، در مصاحبهای با آژانس خبری نورث پرس در شمال شرقی سوریه گفت: «از دیدن آنچه در ترکیه در حال وقوع است بسیار خوشحالم. این یک گام بزرگ است،» و افزود، «این تحولات بر آنچه اینجا در حال وقوع است تاثیر میگذارد. چرا که ما میبینیم کل منطقه در حال تغییر است... نیروهای دموکراتیک سوریه، که شریک ارزشمندی برای آمریکا در مبارزه با داعش بودهاند، که بسیار محترم، باهوش و صریح هستند، باید به این نتیجه برسند که تنها یک کشور، یک ملت، یک مردم و یک ارتش وجود دارد.»
رئیس جمهور اردوغان در اظهارات روز شنبه خود با اشاره به حمایت آمریکا از توافق آنکارا و پکک گفت: «آنها [آمریکاییهای تحت رهبری باراک] همچنین مذاکرات و دیدارهایی در سوریه برگزار کردند و پیامهای دریافتی از آنجا برای ما بسیار مثبت و خوشایند بود.»
در حالی که جنبش کردها مدعی استقرار یک «رژیم دموکراتیک» در سوریه با همراهی اسلامگرایانی است که ریشه در القاعده دارند، دولت اردوغان در ترکیه در حال نقض اساسیترین حقوق دموکراتیک از جمله حق محاکمه عادلانه، حق رأی، آزادی بیان، آزادی مطبوعات و آزادی تجمع است. علاوه بر این، در سراسر جهان طبقه حاکمه تحت فشار تنشهای فزاینده بینالمللی و طبقاتی به رژیمهای اقتدارگرا روی میآورد. بارزترین تجلی این امر، دولت ترامپ در ایالات متحده است، که به دنبال ایجاد یک دیکتاتوری ریاست جمهوری است. بازگشت ترامپ به کاخ سفید، این گرایشها را در سراسر جهان بیشتر تقویت کرده است.
گروه برابریسوسیالیستی (سوسیالیست ایشتلیک گوروبو)، بخش ترکیهای کمیته بینالمللی انترناسیونال چهارم (ICFI) ماهیت طرفدار امپریالیستی و ارتجاعی توافق بین نخبگان ترک و کرد، که هر دو متحد ایالات متحده هستند را شناسایی کرده است.
راه حل دموکراتیک برای مسئله کردها، و همچنین صلح در خاورمیانه و سراسر جهان، مستلزم وحدت و بسیج کارگران از همه ملیتها و قومیتها با هدف سرنگونی امپریالیسم و نظام دولت ملی سرمایهداری و استقرار قدرت کارگری در مبارزه برای سوسیالیسم در خاورمیانه و سراسر جهان است. این چشماندازی است که گروه برابری سوسیالیستی و ICFI برای آن مبارزه میکنند.
به مبارزه علیه نسلکشی غزه و جنگ امپریالیستی بپیوندید!