Da bi zadovoljila uslove za novi kredit Međunarodnog Monetarnog Fonda (MMF), vlada Srbije planira rezanje plata u javnom sektoru i penzija za do 20 posto. Ove mjere će se naći pred skupštinom sredinom oktobra u budžetu koji je zahtjevao MMF.

MMF insistira da je ušteda u iznosu od “oko 400 miliona eura” (543 miliona američkih dolara) “ključni uslov” da Srbija dobije novi kredit. Međutim, izvještaji sugerišu da bi oko 2 milijarde eura trebalo da se se uštedi tokom naredne tri godine samo da bi javni dug ostao na sadašnjem nivou.

U novim mjerama koje je najavio premijer Aleksandar Vučić, plate u javnom sektoru koje iznose mjesečno preko 211 eura će biti smanjene za oko 10 posto, dok će plate iznad 844 eura biti umanjene za oko 20 posto.

Penzije sa iznosom između 211 i 256 eura će biti smanjene za 3.1 posto, one između 256 i 295 eura za 6.2 posto, te više od 337 eura za 9 posto, a sa 16 posto će da budu pogođeni oni čija je penzija veća od 844 eura.

Ostale mjere štednje na razmatranju obuhvataju smanjenje radnih mjesta u javnom sektoru, povećanje starosne granice za penzionisanje, smanjenje subvencija i dalja privatizacija 153 javna preduzeća, dok se istovremeno pruža veća podrška privatnim kompanijama, potiskuje “siva” ekonomija, smanjuje javna potrošnja, i povećava porez na dodatnu vrijednost.

Ministarka lokalne samouprave i državne uprave, Kori Udovički je dala izjavu novinarima: “Mi smo u pregovorima sa MMF-om o smanjenju broja zaposlenih u javnom sektoru za 5 posto.”

“Nadamo se da ćemo biti u stanju da ispunimo ovaj zahtjev u najvećoj mjeri kako radnici odlaze u penziju, ali postoji zabrinutost da ćemo morati da otpustimo 25.000 ljudi.”

Međutim, mediji ukazuju da čak 100.000 radnika u javnom sektoru – 20 posto od totalnog broja – preti otkaz. Bivši ministar finansija Lazar Krstić je zahtjevao najmane 160.000 otpuštanja prije nego što je podnio ostavku ranije ove godine, nakon kritiziranja vlade što nije bila više “radikalna” u reformama.

Evropska Unija (EU) je naravno pozdravila nove mjere, jer je učestvovala u njihovoj izradi. Šef delegacije Evropske unije u Republici Srbiji, Freek Janmat, je izjavio da Brisel podržava predloge kao “deo širih strukturnih reformi koje će da slijede”. Ovi predlozi su nadgradnja na nedavno usvojeni novi zakon o radu koji obezbeđuje više “fleksibilnosti” na tržištu rada, odnosno, olakšava otpuštanje radnika i smanjenje otpremnine.

Srbija se nalazi u teškoj ekonomskoj krizi, gdje ministri vlade redovno moraju da umanjuju opasnost od bankrota. U 2012, MMF je suspendovao svoj program kredita zato što Srbija nije ispunila budžetske ciljeve. Od tada, budžetski deficit se udvostručio na više od 8.5 posto ekonomskog učinka (BDP), što ga čini najvećim u Evropi. Kao rezultat, javni dug je porastao na ogromnih 20 milijardi eura (25.7 milijardi američkih dolara). Zemlja se nalazi pred trećom recesijom u poslijednjih pet godina, naročito poslije razornih poplava početkom ove godine. Odlaganje bankrota je omogućeno ogromnom investicijom of više milijardi dolara od strane Ujedinjenih Arapskih Emirata, čiji je Etihad Airways kupio srpsku nacionalnu aviokompaniju JAT prošle godine.

Ekonomske teskoće u Srbiji su dodatno zakomplicirane političkim nevoljama koje proizlaze iz samih pokušaja balansiranja između tradicionalnog saveznika Rusije i integracije u Evropsku uniju. Vučić redovno opisuje kako “Srbija želi da bude dio EU, ali ne želi da raskine svoje odnose sa Rusijom.”

Pojedini analitičari izjavljuju da Srbija postaje “nova Ukrajina na Balkanu.”

Srbija je stekla status kandidata za ulazak u EU 2013. i treba da predsedava Organizacijom za bezbednost i saradnju u Evropi (OEBS) u 2015. Međutim, izgledi za punopravno članstvo u EU su sve dalji – najranije 2020. – a razlog tome je po riječima bivšeg komesara za proširenje evropske unije, Gintera Ferhoigena u “zamoru od proširenja”.

Njemačka kancelarka Angela Merkel je sazvala međunarodnu konferenciju u vezi Balkana da bi umirila slične strepnje. Ali je cijela stvar propala kada je otkriveno da novi predsjednik Evropske komisije Žan-Klod Junker nije uključio komesara za proširenje EU u ranim predlozima za novi ministarski tim.

Merkel, zajedno sa drugim liderima EU, insistira da članstvo Srbije zavisi od “normaliziranja” odnosa sa Kosovom, bivšom srpskom pokrajinom koja je proglasila nezavisnost 2008. Međutim, pregovori započeti prošle godine pod pokroviteljstvom EU a pod nazivom “Prvi sporazum o principima koji regulišu normalizaciju odnosa između Srbije i Kosova” su obustavljeni.

EU i Sjedinjene Države pre svega insistiraju da Srbija prekine sve veze sa Rusijom, sa kojom ima ugovor o slobodnoj trgovini. Ranije ove godine, u javnost je procurila elektronska poruka od strane EU, koja napada Vučića zato što nije nametnuo sankcije Rusiji, žaleći se da time preti “evropskoj solidarnosti”. Američki ambasador u Srbiji, Majkl Kirbi je nedavno javno govorio o svojoj zabrinutosti zbog poziva Beograda ruskom predsjedniku Vladimiru Putinu da dođe na komemoraciju Drugog svjetskog rata ovog mjeseca.

Nakon najave prošlog mjeseca od strane ruskog državnog enegetskog konglomerata Gazproma da će konstrukcija gasovoda Južni ttok kroz Srbiju da počne u oktobru, potparol Evropske komisije Marlen Holner je izjavio: “Ako je ideja da se gas iz Rusije kisporučuje Evropi, morate proći preko evropske teritorije i, kao sto smo rekli za sve velike infrastrukture… Ako radite posao na evropskoj teritoriji, onda morate poštovati naše zakonodavstvo.”

Tenzije takođe tinjaju oko predložene privatizacije najbogatijeg javnog preduzeća u Srbiji, Elektroprivrede Srbije, koja privlači pažnju ruskog Inter RAO i njemačkog RWE-a.

U međuvremenu, zvanična nezaposlenost se kreće oko 24 posto, dok među mladima iznosi oko 50 posto. Prosječna mjesečna plata je bijednih 377 eura (476 američkih dolara), i pala je 0.8 posto ove godine u realnoj vrijednosti. Broj stanovnika je opao uprkos činjenici da je tokom 1990-tih za vrijeme ratova na Balkanu skoro milion Srba emigriralo iz Hrvatske i Bosne i Hercegovine. Procene pokazuju da će do 2020, penzioneri činiti 34 posto od ukupnog stanovništva, jer mladi ljudi napuštaju zemlju u potrazi za boljom budućnosti. Nedavna anketa pokazuje da 78 posto srpske omladine želi da napusti zemlju.

3. oktobar 2014.